4. Đồng bào Ca-tu (ở phía Tây tỉnh Quảng-nam và Thừa-thiên) có một
truyện nói về sự tích trầu, cau và vôi tuy khác truyện của ta nhưng hình ảnh
đoạn kết lại có phần tương tự:
Một bà già gả một trong mười cô con gái cho chàng Rắn để trả ơn. Ở với
Rắn, cô gái đẻ được một đứa con. Một hôm vì các chị xúi bẩy, cô bị răng
rắn cắm vào người, chết ngay. Áo quan trôi theo dòng nước, lọt vào cái dó
của ông Na, được ông này cứu cho sống lại. Ông Na lấy cô làm vợ, đẻ dược
một con nhưng vẫn chưa làm lễ cưới. Ngày cưới, chàng Rắn đến dự. Một
cuộc chiến tranh dữ dội diễn ra giữa Rắn và ông Na. Cô gái lấy gói thuốc
trong rừng gói thành từng gói chuẩn bị ném cho cả hai bên để bôi cho lành
vết thương. Ném cho Rắn, không ngờ Rắn hóa thành cây cau. Ném trúng
ông Na, ông Na hóa thành hòn đá. Cô thương quá đứng trên hòn đá ôm lấy
cây cau, thì lại hóa thành cây trầu, gốc mọc ở đá, ngọn leo lên cây cau.
Truyện còn kể thêm hai đứa con của Rắn và ông Na đến nhặt gói thuốc thứ
ba thì hóa thành cối chày giã trầu. Dân làng chạy đến xem cũng hóa thành
những cây chay.
Có một mụ cơ-rúa (đàn bà ngồi lê) đi xúc tép qua đó, thấy cây hay hay, bèn
hái lá trầu ăn với quả cau rồi nhổ nước vào đá, đá đang trắng hóa đỏ. Mụ
lấy trầu cau, vôi và chay ăn chung với nhau, tự nhiên thấy môi đỏ, người
hóa đẹp ra. Nhà vua nghe tin, đòi mụ về triều, thấy mụ đẹp bèn phong làm
hoàng hậu. Nghe lời mụ, vua sai lính đến đào các cây cau trầu đem về,
nhưng đào đi bao nhiêu cau trầu vẫn mọc nhiều thêm, không bao giờ hết
giống[6].
Người Thái cũng có truyện Tình nhân biến thành trầu cau nói đến ba người
bạn học, trong đó có một cô gái giả trai cuối cùng hóa ra trầu cau và vôi.
Truyện này có mô-típ hoàn toàn khác các truyện trên.
