huyện Quỳnh-côi (Thái-bình). Làng này hàng năm phải nộp cho thần một
cô gái, không có thì làng động không yên. Lệ làng phải cắt phiên từ tiên thứ
chỉ lần lượt cho đến người dân cuối cùng, hết vòng lại trở lại. Đến lượt ai
thì người ấy thường mua sắm con gái nuôi cho lớn để nộp (nếu không, phải
nộp con đẻ). Vào khoảng rằm tháng Chạp làng mở hội tế thần, xong, bỏ
người con gái vào hậu cung khóa lại, rồi ai về nhà nấy.
Một năm đến lượt một cô con gái nhà giàu phải làm vật hy sinh. Một anh
ăn trộm qua đó nghe tiếng khóc lấy làm lạ, chạy vào hỏi mới biết chuyện,
bèn phá cửa vào cùng ngồi với cô, tay thủ sẵn hai con dao găm. Khi rắn
thần hiện ra nó há miệng bằng gàu giai, anh chàng một tay dùng dao chống
hàm con rắn, tay kia cầm dao khác đâm vào cổ họng. Rắn chết, anh đưa cô
gái về nhà, được bố mẹ cô gả cho làm vợ, ở gửi rể [2] .
Trong Thính văn dị lục có truyện Thần yêu ở xã Thanh-lâm, Thanh-hóa,
mỗi năm cũng phải khấn một gái trinh: cho trai giới, ăn chay, mặc áo quần
mới. Lúc sắp vào lễ mỗi ngày tắm một lần. Ngày lễ chính còn phải có cỗ
xôi con lợn cũng đưa cả vào đền khóa lại. Nhưng nhân vật anh hùng ở đây
lại là Gia Long và Lê Văn Duyệt. Lần ấy qua đó nghe tiếng khóc, họ vào
cởi trói cho cô gái về, rồi ngồi chén cỗ. Khuya lại, thần tới như một trận
cuồng phong nhưng bị những đường gươm nên lỉnh mất. Sáng dậy, họ gọi
phụ lão làng ấy vào rừng tìm thì thấy xác một con rắn lớn.
Sơn Nam kể truyện Mãng xà vương Tân-bằng ở làng Tân-bằng, sông Cán-
gáo thuộc U-minh-thượng (Rạch-giá). Để được yên ổn, dân làng mỗi năm
phải nộp mạng hai đứa trẻ. Vào canh ba giờ tý, hai con quái vật từ vịnh
Xiêm-la hiện lên, đi đến đâu làm rung chuyển đến đó. Bấy giờ có Nguyễn
Hữu Long ngự y cho nhà vua đến đây đúng vào hôm hiến tế. Ông sai thay
hai đứa trẻ vô tội bằng hai con chó to béo, cạo lông mổ ruột trong nhồi
thuốc mê, ngoài vẽ mặt mũi như người. Hai con mãng xà tới chén no sau
khi giỡn mồi bị thuốc mê ngấm nằm bất tỉnh. Nhưng đáng lẽ giết đi thì ông
