- Chỉ có bắt cô trói vào cột này thì họa chăng mới thành sáu được!
Cô gái phú ông không phải là tay vừa, nhảy lên xỉa xói bác Ba. Bác Ba bực
mình bỏ đi vào rừng. Cô tiếp theo chân bác. Rồi đó hai câu "năm trâu sáu
cột" và "bắt cô trói cột" trở thành lời đối đáp của hai bên.
Cả bác Ba và cô gái về sau đều hóa thành chim. Hai con chim đó xuất hiện
ở vùng rừng núi Thái-nguyên, Bắc-cạn là vùng xảy ra câu chuyện. Hai con
chim kiếm ăn từ nhá nhem cho đến mờ sáng: một con đàng này núi, một
con đàng kia núi, một con kêu: "Năn trâu sáu cột", một con đáp: "Bắt cô
trói cột" [1] . Người ta nhận tiếng kêu của từng con một mà đặt tên [2] .
KHẢO DỊ
Về Sự tích chim năm-trâu-sáu-cột, theo lời kể của đồng bào thiểu số ở
vùng Hà-giang, Tuyên-quang thì lại có những điểm hơi khác. Truyện này
có lẽ là nguồn gốc của truyện vừa kể trên:
Ngày xưa, ở vùng Tuyên-quang, Hà-giang có một thổ lang giàu có nhưng
lại hiếm con. Hắn nuôi được hai người con nuôi: một trai, một gái rất xinh
xắn và linh lợi. Khi thổ lang chết, người vợ sợ đất đai của cải của mình sẽ
bị một thổ lang lân cận có thế lực chiếm đoạt nên cố tìm cách giữ về cho
mình. Mụ thấy thổ lang nọ đang khao khát con gái nuôi của mình, mới
trang điểm cho nàng và dỗ dành nàng làm thiếp người thổ lang kia. Mụ
