KHO TÀNG TRUYỆN CỔ TÍCH - Trang 2188

[1] Theo truyện đăng trên báo Sài-gòn vào năm 1934, quên mất tên.
[2] Theo Truyện dân gian Miến-điện.
[3] Theo Thanh Nghệ Tĩnh tân văn (1930). Riêng về truyện Trứng ngựa, có
một số dị bản như sau: trước hết là một truyện khôi hài của Ba-tư (Iran) mà
các nhân vật trong đó đều ngốc: Tám cuộc phiêu lưu của tôn sư (gu-ru) Pa-
ra-mác-tha có đoạn nói đến việc mua trứng ngựa... Hai đồ đệ mua được
trứng (kỳ thực đó là quả bí da xám), một người kính cẩn đội trứng lên đầu,
còn người kia đi trước chỉ đường. Bỗng đụng phải một cành cây nhô ra
giữa đường, bí rơi xuống nát thành mảnh văng vào bụi rậm. Một con thỏ
xám kiếm ăn gần đấy giật mình bỏ chạy. Hai người reo lên: - "Ngựa đây
rồi". Bèn chia nhau chạy tìm bắt, nhưng áo quần toạc hết mà không được
gì. Về nhà họ kể lại với tôn sư: - "Chúng tôi chưa bao giờ thấy một con
ngựa bé mà nhanh nhẹn như vậy, vừa ra khỏi trứng đã chạy biến". Tôn sư
an ủi: - "Mất tiền mua kể cũng đáng tiếc, nhưng ngựa chạy nhanh như thế,
ta cũng sợ. Sau này kiếm con nào già già chứ ngựa non ta sợ lắm". (tạp chí
Muy-dê-ông tập VII, 1889)
Truyện Trứng ngựa của người Pháp vùng Lo-ren (Lorraine):Một chàng
ngốc đi chợ thấy những quả bí, hỏi là cái gì. - "Trứng ngựa", người kia đáp.
- "Làm sao để thành ngựa?".- "Cho một bà già ấp trong sáu tuần".Hắn
nghĩ:- "Ta có bà mẹ vợ, nhân trứng ngựa rẻ, mua về cho bà ấy ấp". Bèn
mua một trứng về bắt bà nhạc ấp. Ấp sáu tuần không thấy gì. Lại ấp bốn
tuần nữa, cũng thế. Hắn nói: - "Hoặc là ấp tồi, hoặc là trứng ung". Bèn
quẳng vào bụi. Bất đồ có một con thỏ trong bụi chạy vụt ra.- "A, ngựa của
ta!". Nhưng hắn tìm hết hơi mà không thấy (A-đam (Adam): Tiếng địa
phương Lo-ren).
Một truyện Trò đùa và lừa gạt của người vùng Thượng Brơ-ta-nhơ (Haute
Bretagne). Một gã ở Blét-xa-la thấy có những quả bí trong một cái trại -