197
24. GỐC TÍCH BÁNH CHƯNG VÀ BÁNH DẦY
Ngày ñó vua Hùng trị vì ñất nước. Vua tuổi ñã già, ngồi trên ngai vàng ñằng
ñẵng ñã bao nhiêu năm. Thấy sức khỏe của mình ngày một suy, vua có ý ñịnh
chọn một người nối ngôi. Các bà vợ của vua sinh ñược cả thảy hai mươi người
con trai. Họ ñều khôn lớn cả. Vua nghĩ: - "Kể về tài cũng có nhiều ñứa trội.
Nhưng chính vì thế mà cần phải lựa chọn cẩn thận. Nhất là phải làm thế nào cho
chúng nó không tranh giành nhau". Đây là ñiều vua thường bận tâm nhất. Cuối
cùng, nhờ có viên quan hầu bàn kế, vua mới quyết ñịnh mở một cuộc thi ñể căn
cứ vào ñó mà kén chọn.
Vua Hùng bèn cho hội họp tất cả các hoàng tử lại. Khi họ ñã về ñông ñủ, vua
bảo:
- Cha biết mình ñã gần ñất xa trời. Cha muốn truyền ngôi cho một trong các
con. Bây giờ mỗi con cố kiếm hoặc làm một món ăn lạ ñể cúng tổ tiên. Ai có
món ăn ngon vừa ý ta thì ta sẽ chọn người ấy.
Nghe vua cha phán bảo thế, bọn hoàng tử thi nhau cho người ñi khắp mọi nơi
ñể tìm thức ăn quý. Họ lần mò thôi thì trên ngàn dưới biển không sót nơi nào.
Bất kỳ thứ gì nghe nói là ngon và lạ họ ñều cố tìm bằng ñược.
Trong số hai mươi hai hoàng tử có Liêu là hoàng tử thứ mười tám. Vì thuở
nhỏ mồ côi mẹ nên Liêu từng sống những ngày cô ñơn. Trong khi các hoàng tử
khác chạy vạy ñi tìm vật lạ, thì Liêu nằm khểnh ở nhà. Chả có ai giúp ñỡ chàng
trong việc này. Chỉ còn ba ngày nữa là ñến kỳ hạn thi mà Liêu vẫn chưa có gì.
Đêm ấy Liêu nằm gác tay lên trán nhớ lại tất cả những bữa ăn ngon xưa nay
chàng ñã ñược tới dự. Liêu suy nghĩ mãi và ngủ quên lúc nào không biết. Liêu
mơ mơ màng màng thấy mình cùng với hai mươi mốt anh em khác ñang làm
bánh thi. Mỗi người có một gian nhà nhỏ mà vua cha ñã sai làm sẵn ở ñám hội.
Liêu chưa biết nên bắt ñầu bằng việc gì thì bỗng có một vị thần nữ từ trên trời
bay xuống giúp chàng làm bánh. Nữ thần bảo: "To lớn trong thiên hạ không gì
bằng trời ñất, còn quý báu nhất trần gian không gì quý bằng gạo. Ta ñừng làm
nhiều, chỉ hai thứ bánh có ý nghĩa là ñủ. Hãy nhặt hộ cho tôi chỗ nếp này, rồi ñi
kiếm cho tôi ít ñậu". Tự nhiên Liêu thấy thần lần lượt lấy ra những tàu lá rộng và
xanh. Thần vừa gói vừa giảng giải: - "Bánh này tượng trưng ñất. Đất có cây, có
ñồng ruộng núi rừng thì màu cũng phải xanh xanh hình phải vuông vắn. Trong
bánh phải bỏ thịt, bỏ ñỗ ñể lấy ý nghĩa ñất chở cầm thú cỏ cây... Rồi ñem thứ
nếp thơm ñồ lên cho dẻo, giã ra làm thứ bánh tượng trưng trời: màu phải trắng,
hình phải tròn và khum khum như vòm trời..."
*
