390
Quả nhiên chim lại ñến ăn lúa. Người anh cầm gậy xông ra, chim cũng hứa với
hắn như ñã hứa với người em và sau ñó ñưa hắn ñi lấy vàng ngọc. Được rơi
xuống giữa một quả núi ñầy châu báu, hắn hoa cả mắt. Không biết nên lấy thứ gì
và nên bỏ thứ gì, hắn loay hoay tìm tòi mãi trong tối, quên mất cả lời chim dặn.
Trời gần sáng mà chim vẫn chưa thấy người trở lại ñể bay về. Thời gian ñã kíp
lắm rồi vậy mà hắn vẫn còn mải mê chọn lựa, không nghe tiếng chim gọi. Mãi
ñến khi cơn nóng bắt ñầu làm rát cả lưng, hắn mới trở lại tìm chim thì chim ñã
bay ñi từ lúc nào rồi.
Không thấy anh về, người em rất lo lắng. Anh chàng tìm gặp chim ñại bàng,
cố nhờ chim bay ra biển Đông lần nữa, có gì không hay thì mang hộ xác anh
mình về. Chim lại ñến hải ñảo, ñã thấy xác của người nọ bị thiêu chín như thịt
quay. Con vật ngửi thấy mùi thịt chưa bao giờ thơm và ngon ñến thế, bèn sà
xuống rỉa lấy rỉa ñể. Ngon miệng chim mải mê ăn quên mất cả về. Khi mặt trời
nhô lên, chim muốn cất cánh nhưng không kịp nữa. Bộ lông bén lửa rất mau và
chỉ một chốc toàn thân ñều bốc cháy.
Do truyện này mà người ta có câu: "Nhân tham tài nhi tử, ñiểu tham thực nhi
vong
1
".
KHẢO DỊ
Người miền Bắc kể truyện trên trong hai dị bản, ñều khá tiêu biểu:
Một là truyện Cây khế: Có hai anh em, cha mẹ mất sớm, người anh tham lam,
bủn xỉn còn em thì hiền lành. Khi chia gia tài, anh chiếm hết cả, chỉ ñể cho em
ñộc mảnh vườn trong ñó có một cây khế ngọt. Em vẫn không trách móc gì anh,
chỉ lo chăm chỉ làm thuê cuốc mướn nuôi thân. Đến mùa khế có quả, bỗng một
hôm có một con chim rất lớn từ ñâu bay ñến, chọn quả nào chín mổ ăn bằng hết.
Người em buồn phiền, kêu xin với chim, chim ñáp: - "Ăn một quả, trả cục vàng,
may túi ba gang, mang ñi mà ñựng". Anh làm theo lời.
Chim bèn vượt biển, ñưa anh ñến một hải ñảo ñầy vàng bạc châu báu. Anh chỉ
lấy vừa ñầy túi, rồi lại ñược chim cho qua biển, về nhà yên lành.
Thấy em phút chốc trở nên giàu có lớn, người anh hỏi biết sự tình, liền ñòi ñổi
gia sản của mình lấy cây khế của em, ít lâu sau, chim lại ñến cây khế tìm ăn, câu
chuyện diễn ra như lần trước, và chim cũng dặn hắn may túi ba gang theo mình
vượt biển. Nhưng muốn lấy ñược thật nhiều vàng nên hắn ñã làm trái lời chim
dặn, may một cái túi chín gang. Khi xuống hải ñảo, hắn lấy ñầy túi xong còn giắt
vàng ngọc vào khắp người, ñến nỗi lúc chim cất cánh, chỉ bay ra ñến giữa biển
1
Theo lời kể của người miền Nam.
