động, bằng cấp và các bài diễn văn. Vậy mà cuối năm, chúng ta lại
còn bị nghe về những thi đua khác nữa trên thế giới, không ăn nhập
gì đến niềm vui nho nhỏ trong căn phòng ấm cúng.
Hơi ngược đời, đêm Noel tôi lại nghĩ về luật nhân quả của nhà
Phật. Chúng ta luôn gặt hái những gì mình gieo trồng. Một cố
gắng chân thành thiện ý, dù kết quả có là thất bại, cũng đem lại
cho người làm một bài học đáng giá để thành công lớn hơn trong
tương lai. Một hy sinh vì lợi ích chung của cộng đồng, dù không ai
biết đến, vẫn đem lại những thỏa mãn cá nhân mà thành quả là sự
an bình cùng sức mạnh nội tại. Một nếp sống chừng mực hài hòa và
những cẩn trọng về ăn uống và luyện tập sẽ đem cho thân thể
những ngày tháng mạnh khỏe, minh mẫn.
Ngược lại, những lựa chọn sai lầm bao giờ cũng phải trả giá,
không sớm thì muộn. Không có bữa ăn nào miễn phí trong đời sống.
Bệnh tật sẽ theo sau những ăn nhậu tiệc tùng, mặc cảm sẽ hành hạ
những kẻ tham nhũng lạm quyền thế, sụp đổ phải xảy ra với những
lâu đài xây không nền móng. Tuy nhiên, ông Trời cũng hay chơi trò
oái ăm khiến chúng ta lầm tưởng rằng nguyên lý này có ngoại lệ.
Chúng ta nhìn những tàn ác của Stalin, của Ghadafi,… kéo dài hàng
chục niên kỷ và nghi ngờ công lý của Trời.
Hy Lạp cười thỏa mãn khi thấy các ngân hàng quốc tế ngu
xuẩn đưa tiền cho mình xài vô tội vạ. Họ không nghĩ hậu quả của
chục năm suy thoái sắp đến khi phải xù nợ. Ở bình diện rộng lớn
hơn, các chính phủ Mỹ, Anh, Tây Ban Nha, Ý… sẽ phải trả giá cho các
gói kích cầu trong chính sách bơm tín dụng và in tiền cứu ngân
hàng. Dĩ nhiên, khi cả kinh tế thế giới tùy thuộc vào sự ổn định của
đồng đô la, ngày mà nước Mỹ phải trả giá chắc chắn xa hơn ngày
các nước nhỏ phải trả. Nhưng nợ không bao giờ tự nhiên biến mất,
chỉ có một lựa chọn là tự ta phải xù nợ hoặc để con cháu trả sau này.
Điều an tâm hiện giờ là những món nợ tư hay công có thể được đáo
