Bạn không phải là một tấm vé số
87
khi bác bỏ một ai đó khi họ tuyên bố thành công theo
những kế hoạch đã vạch sẵn.
Có cách nào đó để hòa giải tranh luận này một cách
khách quan? Rất tiếc là không, vì các công ty không
phải để thí nghiệm. Ví dụ, để có câu trả lời khoa
học về Facebook, ví dụ, chúng ta sẽ quay ngược về
2004, tạo ra 1000 bản sao của thế giới, sau đó khởi sự
Facebook ở mỗi bản sao để xem chúng ta thành công
được bao nhiêu lần. Nhưng thí nghiệm đó là không
khả thi. Mỗi công ty đều khởi sự với hoàn cảnh độc
đáo khác nhau, và mỗi công ty khởi đầu chỉ một lần.
Thống kê sẽ không mang lại kết quả khi mẫu thống kê
chỉ có một.
Từ thời Phục Hưng và Khai Sáng cho đến giữa
thế kỷ 20, may mắn là một thứ gì đó có thể chinh
phục, thống trị và kiểm soát; mọi người đều đồng ý
rằng bạn nên làm những việc bạn có thể, đừng tập
trung vào những việc bạn không thể. Nhà văn Ralph
Waldo Emerson đã phát hiện được đặc tính này khi
ông viết: “Người nông cạn thì tin vào may mắn, tin
vào số phận... Người mạnh mẽ tin vào nguyên nhân
và kết quả.” Năm 1912, sau khi trở thành nhà thám
hiểm đầu tiên đến được Cực Nam, Roald Amundsen
viết: “Chiến thắng sẽ chờ đợi những ai sắp đặt mọi
thứ đâu ra đó - người ta gọi đó là may mắn.” Không ai
có thể giả vờ rằng rủi ro không tồn tại, nhưng những
