Tình cờ, trên số báo hôm nay anh thấy tấm ảnh chụp một mặt nạ kỳ dị:
hình như là mặt nạ của một bộ lạc mọi rợ nào đó. Những vết như vết ấn lõm
vào bằng sợi thừng giăng khắp mặt, tạo nên một bức vẽ hình học: cái mũi
giống như con rết, uốn khúc ở giữa mặt, trườn lên phía trên, về phía sọ: ở
cằm có những vật gì khó hiểu buông lủng lẳng. Bản in không rõ, nhưng anh
như bị bỏ bùa mê, cứ nhìn bức ảnh không dứt. Hình bị phân đôi, trên ảnh
bập bềnh hiện lên bộ mặt xăm chàm của một người mọi, bồng bềnh hiện lên
những bộ mặt phụ nữ Ả Rập che bằng những mảnh vải, và anh nhớ tới câu
chuyện ai đó đã thuật lại những phụ nữ trong “Truyện Ghenđơzi” [2] cho
rằng để hở mặt cũng chẳng khác nào phơi ra sự ô nhục. Mà chính em kể,
chứ chẳng phải ai khác. Điều đó cái mặt nạ đã được nghe trong một lần gặp
gỡ giữa chúng ta. Em cần gợi nên cuộc nói chuyện đó để làm gì nhỉ? Những
người phụ nữ ấy tin chắc rằng đàn ông chỉ có thể để lộ tóc, thậm chí khi sắp
chết họ cũng che mặt bằng tay áo kimônô. Cố đoán ý định của em, anh đã
nghĩ nhiều về những phụ nữ che mặt, đột nhiên trước mắt anh, những thời
kỳ mà con người chưa có bộ mặt tỏ ra như một cuộn chỉ - anh bàng hoàng.
Như vậy là ngay từ thời cổ xưa, mặt không phải là cái được phô bày ra, chỉ
có nền văn minh mới chiếu ánh sáng chói lọi vào bộ mặt, và lần đầu tiền
mặt biến thành tâm hồn con người... Còn nếu mặt không chỉ tồn tại, mà
được tạo ra thì điều đó có nghĩa là anh định chế tạo mặt nạ mà thực ra
chẳng tạo được cái mặt nạ nào cả. Đấy là bộ mặt thật của anh, còn cái mà
anh coi là mặt thật thực ra là mặt nạ... Thôi được, đủ rồi, bây giờ thì đàng
nào cũng thế thôi... Dường như cả cái mặt nạ cũng có tinh thần hòa giải,
thành thử có lẽ có thể chấm dứt ở đó, em cho là như thế chứ gì?... Có điều
là sau này, nếu có điều kiện, anh muốn nghe lời thú nhận của em... Anh
không biết tất cả những cái đó sẽ dẫn chúng ta đến đâu, nhưng anh nghĩ
rằng chúng ta vẫn còn chuyện để mà nói.
Hôm qua, để tổ chức cuộc gặp gỡ cuối cùng của chúng ta, anh đã trao
cho em sơ đồ tìm đến nơi ẩn náu của anh. Sắp đến giờ hẹn rồi. Anh có bỏ
sót điều gì không nhỉ? Ờ, thôi mặc kệ, không còn thời gian nữa. Cái mặt nạ
