- Cách đây mười tám năm, bọn phản động theo lệnh đế quốc
Mỹ phá hoại hiệp định. Chính phủ liên hiệp bị tan vỡ. Chúng đã
trắng trợn bắt giam đồng chí Xu-pha-nu-vông và nhiều đồng chí
lãnh đạo khác của cách mạng hơn một năm trời ở nhà giam Phôn
Kèn. Rồi, những người lính gác trại giam được giác ngộ, đã đưa
được tất cả các đồng chí vượt ngục ra vùng tự do. Trải bao nhiêu
gian nguy, sáu tháng ròng rã, lọt qua hết vòng vây địch, ra tới được
khu giải phóng. Nhưng mở đầu cuộc đi vô cùng vất vả ấy, nơi trú
chân đầu tiên để chuẩn bị kế hoạch ra khỏi khu giải phóng, chính là
ở suối Son này.
Tôi đã đến quãng suối Son mà mười tám năm trước, Chủ tịch
Xu-pha-nu-vông và các đồng chí sau khi vượt ngục Phôn Kèn ở
Viêng Chăn ra, đã ở với cơ sở cách mạng ở đây suốt một tuần lễ để
sửa soạn vượt vùng địch ra khu giải phóng.
Suối Son đến đây thành thác nước đổ xuống một quãng rừng
thưa, gồ ghề những tảng đá lớn trải ngang mặt suối tuôn rào rào,
như lúc nào cũng đương có cơn mưa lớn giữa rừng.
Các đồng chí cùng đi với tôi hôm nay kể chuyện hồi ấy đương
mùa khô, nước suối Son kiệt dòng, chỉ còn róc rách trong khe đá.
Mùa mưa và mùa khô ở Lào hoàn toàn trái ngược nhau. Đến mùa
khô, sông suối hết nước, cả đến sông lớn Mê Kông nước cũng có
khúc lội bộ qua được.
Trên quãng giữa suối, những tảng đá chồng nhau mở ra ngay
bên bờ một cửa hang lớn có thành mái che. Đồng chí Xu-pha-nu-
vông và các đồng chí cùng vượt ngục đã nghỉ trong hang ấy. Thật kỳ
lạ, ngay từ gà gáy đêm hôm các đồng chí thoát khỏi nhà giam Phôn
Kèn, địch huy động quân đi lùng, bao vây từ các ngả quanh Viêng
Chăn, suốt đến mấy tỉnh bên cạnh, phía Bắc và cả phía Nam, đều
trong vòng kiểm soát của chúng. Vùng suối Son nằm lọt trong vòng
vây ép dữ dội.
