già lần lượt là 36,3% và 29,8% (chênh nhau 6,5 điểm phần trăm). Năm 2006, hai
tỉ lệ này lần lượt là 38,2% và 35,7% (chỉ còn chênh nhau 2,4 điểm phần trăm).
Để ước lượng tác động của già hóa dân số đến tỉ lệ tiết kiệm, có thể xem xét
tác động của quá trình già hóa này đến nhóm “tiêu dùng ròng” và “sản xuất
ròng”. Số liệu về thu nhập và tuổi thọ ở thành thị Trung Quốc cho thấy độ tuổi
bình quân chuyển từ “người tiêu dùng ròng” sang “người sản xuất ròng” (tức là
có thu nhập lớn hơn tiêu dùng) là 21 tuổi; từ người sản xuất ròng sang người tiêu
dùng ròng là 60 tuổi. Với giả thiết mức tiết kiệm bình quân không đổi, nhân tố
quyết định đến tổng mức tiết kiệm là số người trong độ tuổi 21 - 60 – trong đó
quan trọng hơn cả là nhóm 30-50 tuổi. Nghiên cứu của Vương Phong (2013) cho
thấy, nhóm người này sẽ giảm từ 680 triệu (năm 2015) xuống còn 580 triệu (năm
2030) (tức giảm từ khoảng 48% dân số xuống còn 40%). Tình hình tương tự
cũng xảy ra đối với Nhật Bản (tỉ lệ nhóm người 30 - 50 tuổi giảm từ 34% năm
1990 xuống còn 27,8% năm 2007) và Hàn Quốc (giảm từ 39% năm 1988 xuống
còn 30,7% năm 2008) (Vương Phong, 2013).
KẾT LUẬN
Rủi ro đầu tiên mà sự biến đổi dân số đem lại cho kinh tế Trung Quốc đó là
tình trạng suy giảm nguồn cung lao động không thể tránh khỏi do TFR thấp hơn
nhiều so với mức sinh thay thế và tốc độ suy giảm của tỉ lệ sinh thô tại Trung
Quốc nhanh hơn nhiều so với nhiều quốc gia khác. Có nhiều kịch bản ước lượng
về nguồn cung lao động Trung Quốc trong tương lai hàng chục năm tới, với các
thời điểm suy giảm cung lao động khác nhau. Tuy nhiên, các ước lượng đều cho
thấy một khuynh hướng chung, đó là sau khi nhóm người trong độ tuổi lao động
(15 - 64 tuổi) chạm đến ngưỡng 1 tỉ người thì sẽ bắt đầu suy giảm. Đồng thời,
nguồn cung lao động từ nông thôn trên thực tế không còn nhiều. Rủi ro này tạo
ra một áp lực lên thị trường lao động, khiến chi phí lao động thêm tăng cao –
điều đã bắt đầu xuất hiện tại các thành phố lớn của Trung Quốc.
Rủi ro thứ hai đi liền với rủi ro nêu trên là việc có thể Trung Quốc đã dùng hết
nguồn lợi dân số thứ nhất nhưng chưa thể dự báo được quốc gia này có duy trì
được nguồn lợi dân số thứ hai hay không. Nói cách khác, giai đoạn tăng trưởng
kinh tế Trung Quốc được lợi rất nhiều nhờ một cơ cấu dân số trẻ và lực lượng lao
