thương đã dẫn đến sự phát triển mạnh mẽ trong sản xuất nông nghiệp, khu
vực kinh tế tư nhân, FDI, và hoạt động xuất khẩu. Tác giả đã nhấn mạnh
đến sự tương phản mạnh mẽ giữa sự thành công khi hoạt động của các
thành kinh tế phi nhà nước được mở rộng (gạo, cà phê, luật doanh nghiệp,
FDI, y tế) với những trì trệ, yếu kém do chính sách đầu tư thiếu hiệu quả
của khu vực công (đường, Vinashin, Dung Quất, giáo dục)
.
IV. Phần kết
“Không có một quốc gia nào trở nên giàu mạnh dựa trên các doanh nghiệp
nhà nước” là khẳng định của giáo sư Fredrik. Kết luận của David cũng
không kém phần mạnh mẽ: “Cơ hội để xây dựng doanh nghiệp hoặc nền kỹ
nghệ có năng lực cạnh tranh, với nhân sự quản lý có khả năng đương đầu
với các bộ ngành, các vấn đề hành chánh quan liêu, và đồng thời phải đối
đầu với cuộc cạnh tranh khốc liệt trong nền kinh tế toàn cầu là zero. Trong
khi chiến lược mậu dịch đang khai mở cho sự hội nhập cao hơn vào nền
kinh tế thế giới, thì chiến lược kỹ nghệ dường như cứ tiếp tục đổ vốn vào
các doanh nghiệp nhà nước có lợi nhuận thấp hay số âm chỉ có thể làm mức
phát triển chậm lại, tiêu hao vốn liếng, và tạo ra mối căng thẳng với các
thành phần kinh tế khác”.
Fredrik không cho rằng tốc độ cổ phần hóa chậm tại Việt Nam là quan
trọng. Vấn đề là Việt Nam có rút tỉa được bài học kinh nghiệm từ cuộc cải
cách của chính mình và từ các chương trình tư nhân hóa của nhiều quốc gia
khác để điều hướng cho chính sách cải cách tại Việt Nam được hiệu quả
hơn. Cho đến nay, cuộc cải cách doanh nghiệp nhà nước chỉ “chú trọng đến
việc thu hút vốn, hoặc để giảm bớt áp lực ngân sách, hoặc vì lợi ích của
các nhóm quyền lợi hơn là đối đầu với vấn đề cốt lõi là hiệu năng. Nhưng
hiệu năng chỉ có thể đạt được khi nhà nước chấp nhận nhượng quyền điều
hành doanh nghiệp nhà nước cho chủ nhân tư nhân mới”. Các công ty cổ
phần hoá không thể hoạt động hiệu quả khi nhà nước vẫn tiếp tục khống
chế cổ đông, điều hành bởi nhân sự cũ, theo tư duy, lề thói cũ. Các doanh
nghiệp nhà nước không thể đạt hiệu năng cao khi trách nhiệm quản lý vẫn
tản mạn, chồng chéo, và phạm vi, qui mô tiếp tục phình rộng ra thay vì thu
