GIỚI THIỆU TIỂU BỘ KINH
(Khuddaka Nikàya)
Gs.
Trần Phương Lan
T
iểu Bộ kinh có nhan đề “Tiểu Bộ”, nhưng lại chứa đựng số lượng kinh lớn nhất trong năm bộ Nikàya
là 15 tập, so với Trường Bộ (3 tập), Trung Bộ (3 tập), Tương Ưng Bộ (5 tập) và Tăng Chi Bộ (3 tập).
Chữ “Tiểu” ở đây, theo các vị luận sư, muốn chỉ tính cách hỗn hợp nhiều đề tài được diễn tả bằng nhiều
thể văn khác nhau, từ các kinh kệ ngắn gọn do Ðức Phật thuyết giảng, các tiền thân Ðức Phật với hàng
ngàn bài kệ do các vị Tỳ kheo cảm tác, tiểu sử các Ðức Phật, các vị A-la-hán, sự tích Thiên cung, Ngạ
quỷ do chư vị kết tập kinh điển biên soạn..., đến các luận thư phân tích giáo lý mở đầu cho văn học A Tì
Ðàm (Abhidhamma) của Luận tạng về sau. Tóm lại Tiểu Bộ kinh là một hợp tuyển đa diện gồm 15 tập
theo thứ tự như sau:
1) Khuddaka Pàtha (Tiểu tụng):
gồm 9 kinh và kệ ngắn gọn do Ðức Phật thuyết về Tam quy, Thập
giới, Các điềm lành, Phật bảo, Lòng từ v.v. cho các đệ tử mới học đạo.
2) Dhammapada (Pháp cú):
gồm 423 bài kệ do Ðức Phật thuyết được sắp theo các chủ đề trong 26
phẩm, là tập kinh phổ biến nhất trong các nước theo đạo Phật Nam truyền vì tính cách cô đọng phần cốt
tủy của giáo lý qua các bài kệ ngắn gọn làm nền tảng của nếp sống đạo, từ đó nhiều bộ kinh lớn được
phát triển về sau.
3) Udàna (Cảm hứng ngữ, Phật tự thuyết):
gồm 80 chuyện gợi niềm cảm hứng để Ðức Phật phát biểu
những vấn đề hoan hỉ có tính cách giáo dục và khích lệ hội chúng, được chia làm 8 phẩm.
4) Itivuttaka (Phật thuyết như vậy):
gồm 112 kinh chia ra 4 chương theo lối văn xuôi pha lẫn thơ kệ.
Tập này cũng trích dẫn những cảm hứng ngữ trang nghiêm của Ðức Phật nhưng bắt đầu bằng câu “Ðây
là điều được Ðức Thế Tôn thuyết và tôi nghe như vậy”.
5) Suttanipàta (Kinh tập):
gồm 71 kinh trong 5 chương viết theo thể kệ, miêu tả hoàn cảnh xã hội cổ
Ấn Ðộ và bàn luận những lời dạy đầy tính cách triết học và đạo đức của Ðức Phật, cùng lý tưởng trong
nếp sống thanh tịnh của các Tỳ kheo.
6) Vimanavatthu (Chuyện Thiên cung):
gồm 85 chuyện chia ra 7 chương, miêu tả mọi cảnh huy
hoàng của các lâu đài Thiên giới ở đời sau dành cho những người sống theo chánh đạo và làm thiện sự ở
đời này.
7) Petavatthu (Chuyện Ngạ quỷ):
gồm 51 chuyện trong 4 chương miêu tả cảnh giới khổ đau của các
loài quỷ do ác nghiệp của chúng tạo ra ở đời này. Cả hai tập chuyện Thiên cung và Ngạ quỷ này nhằm
nói lên tương quan giữa Nghiệp và Quả, cùng khích lệ sự tu tập của giới tại gia.
8) Theragàthà (Trưởng lão Tăng kệ):
gồm 1,360 bài thơ kệ do 264 vị Tỷ kheo cảm tác từ đời sống tu
tập của chư vị.
9) Therigàthà (Trưởng lão Ni kệ):
gồm 524 bài kệ do 73 Tỷ kheo ni cảm tác. Cả hai tập thi kệ
Theragàthà và Therigàthà được đánh giá là những tác phẩm đẹp nhất trong văn học Ấn Ðộ vì tính cách
mang nặng tình người hòa lẫn thiền vị của các đệ tử Phật. Ðây là những khúc hoan ca phản ánh đời sống
thanh tịnh của những người tầm cầu giải thoát giác ngộ, chân hạnh phúc.
10) Jàtaka (Bổn sanh hay Chuyện tiền thân Ðức Phật):
gồm 547 chuyện ngắn và dài theo thể văn
xuôi xen lẽ thi kệ trong 22 chương, theo thứ tự các bài kệ tăng dần từ chương một với một bài kệ cho
Page 8 of 408
Tiểu Bộ Kinh - Tập I
