473. Chuyện Bạn - Thù (Tiền thân Mitàmitta)
Làm sao người trí phải tinh cần...,
Chuyện này bậc Ðạo Sư kể trong khi trú tại Kỳ Viên về một vị triều thần
chánh trực của vua Kosala.
Tương truyền rằng vị quan này rất có công với vua, và sau đó vua ban tặng
ông vinh hiển tột bực. các vị quan khác không thể nào chịu đựng việc ấy
được, nên vu cáo với vua đã làm những việc xúc phạm đến vua. Ngài cho
điều tra về vị ấy và thấy ông không có lỗi gì cả, liền suy nghĩ: "Ta không
thấy người này phạm lỗi gì cả, làm sao ta biết được đó là bạn hay thù?" Rồi
vua lại nghĩ: "Không có ai ngoài đức Như Lai có đủ khả năng quyết đoán
vấn đề này; vậy ta đi tham vấn ngài xem sao."
Thế là sau khi điểm tâm xong, vua đến viếng bậc Ðạo Sư và thưa:
- Bạch Thế Tôn, làm sao ta có thể phân biệt một người nào là bạn hay thù
của ta?
Lúc bấy giờ bậc Ðạo Sư đáp:
- Thưa Ðại vương, những người khôn ngoan ngày xưa đã suy nghĩ về vấn đề
này và đã hỏi các bậc hiền trí, rồi theo lời khuyến giáo của các vị ấy mà tìm
ra chân lý, lánh xa các cừu nhân và chú tâm đến các bạn lành.
Nói vậy xong, theo lời thỉnh cầu của vua, ngài kể một chuyện quá khứ.
*
Một thuở nọ, khu vua Brahmadatta trị vì ở Ba la nại, Bồ-tát là vị cận thần
khuyến giáo vua về thế sự cũng như thánh sự.
Thời ấy, đám triều thần kia vu cáo một vị quan chính trực. Vua thấy vị ấy
không có lỗi gì liền hỏi bậc Ðại Sĩ:
- Này, bằng cách nào ta có thể phân biệt bạn và thù?
Rồi ngài ngâm vần kệ thứ nhất:
1. Làm sao người trí phải tinh cần,
Phân biệt làm sao được thực chân,
