ấy. Ông ấy không phải là người một chiều.
Có ba cách tiếp cận tới chân lí. Một là cách tiếp cận của sức mạnh,
cách tiếp cận khác là của cái đẹp, và cách tiếp cận thứ ba là của sự
vĩ đại.
Cách tiếp cận khoa học là việc tìm kiếm sức mạnh; đó là lí do tại sao
Huân tước Bacon đã nói 'tri thức là sức mạnh'. Khoa học đã làm cho
con người thành rất mạnh, mạnh tới mức con người có thể phá huỷ
toàn thể hành tinh trái đất này. Lần đầu tiên trong lịch sử tâm thức
con người có khả năng tự tử toàn cầu, tự tử tập thể. Khoa học đã
thả ra sức mạnh khủng khiếp. Khoa học vẫn tiếp tục tìm kiếm ngày
một nhiều sức mạnh. Điều này nữa cũng là cách tiếp cận hướng tới
chân lí, nhưng là cách tiếp cận bộ phận.
Thế rồi có những nhà thơ, nhà huyền môn, những người có ý thức
thẩm mĩ. Họ nhìn vào chân lí như cái đẹp - Jalaluddin Rumi và
Rabindranath Tagore và những người khác, người cho rằng cái đẹp
là chân lí. Họ tạo ra nhiều nghệ thuật, họ tạo ra những ngọn nguồn
mới về cái đẹp trên thế giới. Hoạ sĩ, nhà thơ, vũ công, nhạc sĩ, họ
cũng tiếp cận tới chân lí từ một chiều hướng hoàn toàn khác với sức
mạnh.
Nhà thơ không giống như nhà khoa học. Nhà khoa học làm việc với
phân tích, lập luận, quan sát. Nhà thơ vận hành qua trái tim - phi lí,
tình yêu. Người đó chẳng liên quan gì tới tâm trí và lập luận cả.
Phần lớn hơn của những người tôn giáo thuộc vào chiều hướng thứ
hai. Người Sufi, người Baul - họ tất cả đều thuộc vào cách tiếp cận
thẩm mĩ. Do đó mới có nhiều nhà thờ Hồi giáo, nhiều nhà thờ, đền
chùa đẹp thế - Ajanta và Ellora - chúng đã được tạo ra bởi những
người tôn giáo. Bất kì khi nào hoạt động tôn giáo chiếm ưu thế,
nghệ thuật được tạo ra, âm nhạc được tạo ra, những bức hoạ vĩ đại
được tạo ra; thế giới trở thành đẹp hơn lên chút ít. Nó không trở nên
mạnh hơn, nhưng nó trở nên đẹp hơn, đáng yêu hơn, đáng sống
hơn.
Cách tiếp cận thứ ba là cách tiếp cận của sự vĩ đại. Các nhà sáng
lập Kinh Thánh - Moses, Abraham; nhà sáng lập Hồi giáo
Mohammed; Krishna và Ram - cách tiếp cận của họ là thông qua
chiều hướng của sự vĩ đại... niềm kính nể mà người ta cảm thấy khi
nhìn vào cái bao la của vũ trụ. Upanishad, Veda, chúng tất cả đều
