điều họ đã làm. Mặt khác, tôi không thể quên được sự thật là những người
lính ấy cho rằng họ phải thực thi nhiệm vụ, rằng không có sự lựa chọn nào
khác. Tôi cũng không quên được sự thật là họ đang phải sống trong trạng
thái căng thẳng khủng khiếp, và cũng giống như mọi chiến binh trong mọi
cuộc chiến, họ đang cố níu lấy sự sống và cố giữ cho tinh thần được tỉnh
táo. Nếu như đất nước chúng ta sẩy chân sa vào cuộc chiến vì sai lầm, thì
đó không phải là sai lầm của họ. Nếu như việc chúng ta tiếp tục leo thang
chiến tranh là tội lỗi, thì tội lỗi đó chắc chắn không chỉ là của riêng mình
họ. Nếu như thế thảm hoạ này đến thảm hoạ khác ập đến đầu nhân dân Việt
Nam, thì những thảm hoạ đó chính là hậu quả tất yếu của cuộc can thiệp
của chúng ta.
Đã có hàng chục nghìn lính Mỹ thiệt mạng hoặc bị thương ở Việt
Nam, có nhiều người trong số đó tin rằng họ đã chiến đấu vì chính nghĩa,
và một số binh sĩ mà tôi vừa quen biết ở Việt Nam rồi cũng ngã xuống hoặc
bị thương trong cùng một niềm tin như thế. Một số binh sĩ của chúng ta đã
bị chiến tranh biến thành những kẻ tàn bạo. Tôi cũng có thể bị biến thành
như thế nếu như tôi chiến đấu bên cạnh họ, cũng như những người thuộc
bên này hoặc bên kia chiến tuyến trong mọi cuộc chiến tranh đã từng bị
biến thành những kẻ tàn bạo. Tuy vậy, một số trong bọn họ đã thực thi
nhiệm vụ nhưng không khỏi động lòng trắc ẩn đối với thường dân Việt
Nam và ngay cả đối với kẻ thù trong chiến đấu.
Trong cuốn sách này, tôi không chủ yếu viết về những người lính
trong quân đội Mỹ. Tôi viết về một phần giới hạn của cuộc chiến, viết về sự
huỷ diệt do quân đội Mỹ gây ra như tôi đã tận mắt nhìn thấy (phần lớn từ
trên máy bay) đối với một khu vực nông thôn của miền Nam Việt Nam. Tất
cả người Mỹ chúng ta đều phải chịu trách nhiệm về cuộc chiến tranh này,
chứ không phải chỉ các binh sĩ cầm súng. Tôi không có ý muốn phê phán
những cá nhân người Mỹ chiến đấu ở Việt Nam. Tôi chỉ muốn ghi nhận
những điều tôi chứng kiến, với hy vọng rằng điều đó sẽ giúp tất cả người
Mỹ hiểu được tốt hơn điều chúng ta đang làm.
- Jonathan Schell
