- Trường bắn là dùng để làm gì?
Người chấp dịch còn chưa trả lời, Nguyễn Đại Thành liền nói:
- Quân tử có sáu môn là nghệ, lễ, nhạc, xạ, ngự, số. Trước kia muốn làm
giám sinh ở Quốc Tử Giám thì đầu tiên là phải học bắn tên đấy. Sau khi
Vĩnh Lạc dời đô, thì nơi này trở thành hoang phế.
Người chấp dịch nói:
- Nguyễn giám sinh nói đúng đấy, Các giám sinh Đại Minh ta rất ít
người học bắn tên, mà phần lớn người học bắn tên là những giám sinh đến
từ Vân Nam, con cháu thổ quan nước Thục, Lưu Cầu được cử đến đây học.
Nhưng người này ăn nói cộc cằn nhưng được cái yêu thích bắn tên.
Trương Nguyên lắc lắc đầu, Khổng Tử thường nói quân tử bồi dưỡng
sáu tài nghệ mới là nhân tài hoàn thiện. Nhưng đến con cháu đời sau thì chỉ
cần biết đọc sách viết chữ là được, nhất là biết làm văn bát cổ, cái tạo nên
không phải là quân tử thánh hiền mà là xu thế trục danh đoạt lợi, tạo nên
mối quan hệ chặt chẽ giữa học vấn và danh lợi. Mặc kệ đức hạnh, mặc kệ
có ảnh hưởng đến ai không chỉ cần văn bát cổ làm tốt như Hoàng Kim Ốc,
Nhan Như Ngọc, Thiên Chung Túc... là được.
Đương nhiên, tổ chức khoa cử để chọn người tài, chọn quan cửu phẩm
một cách công bằng vẫn còn tiến bộ hơn so với tập tục cha truyền con nối.
Điều này khiến cho những người thuộc những giai cấp, tầng lớp khác nhau
ở đời nhà Minh ai cũng có thể tham gia. Từ những người làm nông, thương
gia, con cháu những người làm quan, tất cả đều phải dựa vào khoa cử. Nếu
đạt kết quả cao có thể tạo cho mình một cơ hội lớn để thay đổi vận mệnh.
Cho nên toàn bộ xã hội ai cũng có động lực học tập để tiến lên phía trước,
dung văn bát cổ để huấn luyện. Chính vì thế đây là sự lựa chọn công bằng
nhất. Nhưng nếu chỉ chú trọng luyện văn mà không luyện võ thì tầng lớp đó
sẽ trở nên gầy yếu, thiếu hụt huyết tính. Ngay cả trường bắn tên của giám
