10
Sự Tìm Kiếm Của Đức Phật
Khi Đức Phật quyết định đi tìm kiếm sự giải thoát, Người đã tìm đến hai vị
thầy nổi tiếng thời đó. Trước tiên, Người tìm đến ẩn sĩ Alara. Người nhìn thấy
ông và các đệ tử đang ngồi thiền định, và nghĩ rằng cách tu này sẽ mang lại sự
bình an. Người quan sát họ ngồi tréo chân, thân thẳng đứng, mắt nhắm lại. Người
chưa bao giờ nhìn thấy cách tu đó vào thời đó, và cảm kích về cảnh đó. Người
xin được ở lại để học đạo và tu tập, thiền định về hơi thở. Nhưng sau đó Phật
nhận ra một điều quan trọng: cách đó không giúp giải thoát khỏi khổ đau. Bởi vì
Phật nhìn vào tâm mình và thấy rằng mỗi khi thoát ra khỏi một trạng thái thiền
định, tâm lập tức suy nghĩ và lăng xăng, nó tiếp tục tạo tác này nọ. Do vậy, Người
nhận ra còn nhiều thứ khác phải làm nữa. Sau khi từ giã vị thầy, Người tiếp tục đi
tìm kiếm. Ừ thì thiền định là một loại đạo, một loại con đường, nhưng không phải
là con đường thoát ra khỏi khổ đau, bởi vì tâm còn dính vào những ràng buộc (ví
dụ: khi đạt tầng thiền định thì có bình an, nhưng khi thoát ra khỏi nó, thì tâm vẫn
trở lại bất an như cũ. Hoặc người tu có thể bị mê đắm vào trạng thái tịch tịnh
huyền vi của thiền định, giống như sự trốn chạy khỏi thế giới hơn là sự giải
thoát.)
Phật đã đi đến gặp vị thầy thứ hai, Udaka, và tu tập tám tầng thiền định
(jhana). Những tầng thiền định siêu xuất này giúp Người ở trong trạng thái định
sâu (samadhi) đầy tĩnh lặng trong những khoảng thời gian ít lâu, nhưng sau đó
Người cũng nhận ra đó không phải là con đường đúng đắn, bởi vì sau khi thoát ra
khỏi những trạng thái đó, tâm vẫn quay lại trạng thái thông thường, tâm trở lại
với những thói tật cố hữu của nó, vẫn mang theo những gánh nặng, dính mắc và ô
nhiễm.
Thì đúng là vẫn có các tầng thiền định, đó là những trạng thái định tâm, đây
là bản chất của thiền định. Tuy nhiên, dù tâm có được thanh lọc tinh tế đến mức
nào, thì vẫn còn nhiều thứ thô tế bên trong nó. Phải có trí tuệ nhìn ra chỗ này:
người tu tập có thể đạt đến những trạng thái thiền định siêu tinh tế và vi tế, nhưng
sự tham đắm vào sự tinh tế đó có thể tạo ra những sự thô tế trong tâm.
