4.2. Tái tư duy về các chính sách kinh tế nhằm thúc đẩy
phát triển
Trong Chương 2, tôi đã xem xét những chính sách mà các nước hiện-đã-
phát-triển (NDC) đã sử dụng trong quá trình phát triển của họ, từ thế kỷ
XVI ở Anh đến các nước công nghiệp mới (NIC) ở Đông Á cuối thế kỷ
XX.
Thảo luận của tôi khẳng định ở mức độ đáng kể những nhận xét của List
cách đây 150 năm – thời điểm mà nhiều người sẽ cười nhạo trước ý kiến
cho rằng, trong vòng hai thế hệ, Đức sẽ thách thức Anh về mặt kinh tế hay
Mỹ sẽ trở thành cường quốc công nghiệp dẫn đầu thế giới. Cũng như trước
thời của List, có một mô hình nhất quán, theo đó hầu hết các nền kinh tế
theo sau đều sử dụng những chính sách can thiệp về công nghiệp, thương
mại và công nghệ (ITT) – chứ không chỉ đơn giản là thuế bảo hộ – như tôi
đã đề cập – nhằm khuyến khích phát triển kinh tế. Từ sau thời kì của List,
những công cụ chính sách có tính chất khuyến khích như vậy có thể đã đa
dạng, phức tạp và hiệu quả hơn, nhưng mô hình chung thì vẫn như vậy.
Dù biện pháp, chính sách nào được sử dụng, thì dường như có một số
nguyên tắc chung xuyên suốt của một loạt các chiến lược gia phát triển
thành công, bắt đầu từ Edward III thế kỷ XIV, tới Robert Walpole,
Frederick Đại đế và Alexander Hamilton thế kỷ XVIII, đến những nhà
hoạch định chính sách của Mỹ, Đức hay Thụy Điển thế kỷ XIX, và cuối
cùng là những người đồng nhiệm của họ ở Đông Á hay Pháp trong thế kỷ
XX.
Những vấn đề chung lặp đi lặp lại trong vài thế kỷ gần đây mà các nền
kinh tế theo sau thường xuyên phải đối mặt là chuyển dịch sang những hoạt
động có giá trị gia tăng cao – chìa khoá của tiến trình phát triển kinh tế –
không xảy ra một cách “tự nhiên”.
Đó là do nhiều nguyên nhân khác
nhau: Có sự khác biệt giữa lợi nhuận của xã hội và lợi nhuận của cá nhân từ
những khoản đầu tư vào những hoạt động có giá trị gia tăng cao hoặc trong
những ngành non trẻ, ở những nền kinh tế theo sau.
