công chúng đã thổi bùng lên một phong trào rộng khắp, khuyến khích
người dân mua sản phẩm của các tổ chức thuộc “tập đoàn trị” (thông
thường, các mặt hàng này đều phụ thuộc vào dầu mỏ và được sản xuất tại
các xí nghiệp bóc lột nhân công ở các nước thuộc Thế giới thứ ba, dưới
những điều kiện lao động khắc nghiệt).
Trong suốt nhiều thập kỷ sau sự phát triển thần kỳ của Iran, các chuyên gia
kinh tế thường lấy những ví dụ điển hình về sự tăng trưởng kinh tế nhanh
và mạnh làm bằng chứng cho thấy nghèo đói đang bị đẩy lùi. Tuy nhiên,
như chúng ta đã thấy ở các nước châu Á, các con số thống kê được đưa ra
chỉ là lừa dối. Cộng thêm việc phủ nhận sự suy thoái về mặt xã hội và môi
trường, những thống kê sai lệch đó rõ ràng không thể giúp giải quyết những
vấn đề có tính chất lâu dài.
Một ví dụ điển hình của “những hậu quả ngoài ý muốn” là những sự kiện
xảy ra do chuyến viếng thăm của Roosevelt tới Iran. Kỳ tích có thể mang
lại quyền lực cho một nhà độc tài dầu mỏ nhưng cũng có thể giúp thể chế
hóa những phong trào chống Mỹ diễn ra tại khu vực Trung Đông. Người
dân Iran không bao giờ tha thứ cho Mỹ về việc lật đổ vị thủ tướng nổi tiếng
được họ bầu cử dựa trên tinh thần dân chủ. Ngay cả những người dân ở các
quốc gia láng giềng của Iran cũng vậy. Nhiều nhà nghiên cứu lịch sử chính
trị đã đặt ra câu hỏi nếu Washington ủng hộ chính quyền của Mossadegh và
khuyến khích ông sử dụng nguồn thu nhập từ dầu mỏ để giúp người dân
Iran thoát khỏi đói nghèo, thì điều gì sẽ xảy ra. Nhiều người trong số họ
đưa ra kết luận rằng hành động này sẽ khuyến khích các quốc gia khác phát
triển theo hướng dân chủ và có thể chặn đứng các cuộc xung đột khủng
khiếp vốn gây nhức nhối cho khu vực này từ xưa tới nay. Thế nhưng, trên
thực tế, nước Mỹ lại bị coi là một quốc gia không đáng tin cậy, không có
người bảo vệ cho chế độ dân chủ mà người Mỹ tự mình dựng lên và rằng
mục tiêu của nước Mỹ không phải là để giúp đỡ các nước Thế giới thứ ba.
Tất cả những gì nước Mỹ làm chỉ đơn thuần là vì muốn sở hữu những
nguồn tài nguyên quý giá của các quốc gia đó.
