bán thánh khác lúc đó đã khuyên khích họ hy vọng rằng họ nhất định sẽ
chinh phục được Sicily. Vốn đã đang khốn đốn về mọi mặt và mọi nơi, sau
những gì vừa xảy ra họ lại bị xâm chiếm bởi nỗi lo sợ và khiếp đảm chưa
từng thấy. Đó là một đòn quá nặng đối với thành bang này và đối với mỗi cá
nhân khi mất đi số bộ binh hạng nặng, kỵ binh và các binh lính dũng mãnh
nhiều đến thế, và khi thấy rằng không còn ai để thay thế họ nữa; nhưng khi
họ thấy rằng ngoài mất mát đó ra họ còn không có đủ chiến thuyền trong
bến, hoặc tiền bạc trong ngân khố, hay thuỷ thủ đoàn cho những chiến
thuyền đó, họ bắt đầu mất hết hy vọng được cứu giúp. Họ nghĩ rằng kẻ địch
của họ ở Sicily hừng hực khí thế vì chiến thắng lẫy lừng đến như vậy sẽ lập
tức mang hạm đội đi đánh Piraeus; trong lúc kẻ địch ở chính xứ sở của họ
đang tăng cường gấp đôi công cuộc chuẩn bị của chúng và sẽ tấn công họ dữ
dội đồng thời cả trên biển lẫn trên bộ, khi được chi viện bởi các thành bang
liên minh của họ đã dấy loạn. Tuy vậy, với những phương tiện trong tầm tay
mình, họ quyết tâm kháng cự đến cùng, và cung cấp gỗ khối và tiền bạc,
trang bị một hạm đội với khả năng cao nhất của họ, để từng bước giành lại
những thành bang liên minh với họ mà trên hết là Euboea, cải cách mọi công
việc trong kinh thành trên cơ sở tiết kiệm hơn, và bầu ra một hội đồng
trưởng lão để tham mưu về các vấn đề chung của thành bang trong trường
hợp cẩn thiết. Tóm lại, theo đúng lề thói dân chủ, trong cơn hoảng loạn nhất
thời họ sẵn sàng làm những kẻ khôn ngoan hết mức có thể.
Những quyết định này được thi hành ngay lập tức. Lúc bấy giờ mùa hạ đã
qua. Mùa đông kế tiếp chứng kiến toàn bộ Hy Lạp náo động bởi ám ảnh về
thảm hoạ kinh hoàng của Athens ở Sicily. Những thành bang trung lập trong
tình thế đó cảm thấy rằng dù có không được mời thì họ cũng không được
đứng ngoài cuộc chiến nữa, mà phải tự nguyện cất quân đi đánh người
Athens, những kẻ mà – như mỗi bang đều nghĩ – ắt hẳn đã đến đánh họ nếu
như chiến dịch ở Sicily thành công. Vả lại, họ cho rằng cuộc chiến giờ đây
sẽ không còn dài nữa, và rằng việc tham chiến sẽ đem lại danh tiếng họ.
Trong khi đó hết thảy các đồng minh của Lacedaemon đều nóng lòng được
thấy một kết cục chóng vánh cho công cuộc chiến đấu gian khổ của họ hơn
bao giờ hết. Nhưng đặc biệt là các xứ lệ thuộc của Athens đã cho thấy sự sẵn
