thể có - nhưng xã hội, nhất là xã hội trong đó con người thường xuyên bị
ngược đãi, lại có những ưu tiên riêng của nó trong sự bình đẳng chung đó.
Một chuỗi phán quyết của các nhà hiền triết như sau:
Việc cứu mạng một người đàn ông được ưu tiên so với mạng một người phụ nữ… Việc che
tình trạng khỏa thân của một người phụ nữ được ưu tiên so với việc che tình trạng khỏa thân
của một người đàn ông. Một người đàn ông có nguy cơ bị cưỡng ép kê giao
được ưu tiên so
với một người phụ nữ có nguy cơ bị cưỡng hiếp. Tư tế được ưu tiên so với người Levi, người
Levi được ưu tiên so với người Do Thái, người Do Thái được ưu tiên so với người con hoang,
người con hoang được ưu tiên so với người natin,
người natin được ưu tiên so với người cải
đạo, người cải đạo được ưu tiên so với người nô lệ… Nhưng nếu người con hoang được học
về Luật và tư tế lại không biết gì về Luật, thì người con hoang được ưu tiên so với tư tế.
Một học giả có giá trị hơn đối với xã hội so với một người am ha-arez,
người dốt nát, chẳng hạn. Học giả do đó được quyền ngồi khi ra trước tòa.
Nhưng nếu bên thưa kiện kia là người am ha-arez, thì nguyên tắc bình đẳng
cá nhân cũng cho phép người đó được ngồi. Các nhà hiền triết là những nhà
luật học đầu tiên trao cho tất cả mọi người quyền về nhân phẩm. Họ phán
rằng: “Nếu một người làm bị thương một người khác thì anh ta phải chịu
năm tội: gây thương tích, gây đau đớn, phải chữa lành, gây mất thời gian và
gây sỉ nhục.” Nhưng mất nhân phẩm được đánh giá theo thứ bậc, theo vị trí
xã hội trong cộng đồng.
Con người không chỉ bình đẳng trước Luật Moses, mà còn tự do về mặt
thân thể. Các nhà hiền triết và giáo sĩ cực kỳ miễn cưỡng sử dụng hình phạt
tống giam (so với tạm giữ trước lúc xét xử), còn ý niệm về quyền cơ bản
của con người là được tự do đi lại ăn rất sâu ở Do Thái giáo, một lý do khác
giải thích tại sao đây là xã hội đầu tiên thời cổ đại phản đối chế độ nô lệ.
Nhưng nếu một người được tự do về mặt thân thể, thì anh ta chắc chắn
không tự do về mặt đạo đức. Ngược lại, anh ta có đủ loại nghĩa vụ đối với
cộng đồng, nhất là nghĩa vụ vâng lệnh nhà chức trách vốn được lập nên một
cách chính đáng. Luật Do Thái không dung thứ cho kẻ nổi loạn, hình phạt
