Do mối quan hệ của họ với Ottoman, nên sau khi bị trục xuất khỏi Tây Ban
Nha, người Do Thái bị nhiều người Ý coi là kẻ thù. Đó là một lý do nữa
cho việc hệ thống ghetto tách biệt. Chẳng hạn, họ thường được cho là đã
tìm cách giúp người Thổ chiếm Malta trong cuộc đại vây hãm hồi năm
1565. Nhưng yếu tố chủ chốt tác động đến số phận người Do Thái ở châu
Âu thế kỷ 16 là phong trào Cải cách. Về sau, sự xuất hiện của đạo Tin Lành
có tác dụng vô cùng lớn đối với người Do Thái. Nó phá vỡ sự thống nhất
vững như bàn thạch của châu Âu Latin. Nó có nghĩa là người Kitô giờ đây
không thể ao ước có được dù chỉ một xã hội có mỗi một đức tin. Do đó, nó
chấm dứt sự cô lập nguy hiểm của người Do Thái như là nhóm bất phục
tùng duy nhất. Ở nhiều nơi tại châu Âu, nó dẫn đến sự tuyệt diệt của thầy
dòng, kẻ thù bị căm ghét nhất của người Do Thái, và sự chấm dứt của
những thiết chế như độc thân tăng lữ và đời sống tu viện, vốn là hai thiết
chế đi ngược lại lợi ích của người Do Thái.
Phong trào Cải cách, dựa trên công sức của các học giả Phục hưng, cũng
nối lại mối quan tâm đối với việc học tiếng Hebrew nói chung và đối với
Cựu ước nói riêng. Nhiều nhà biện giải Kitô đổ lỗi cho người Do Thái và
nhất là người marrano, vì đã hỗ trợ và truyền cảm hứng cho các nhà tư
tưởng Tin Lành. Người Do Thái lưu truyền những câu chuyện về người
Kitô đầy quyền lực, như vua Tây Ban Nha, có dòng dõi từ người marrano
và bí mật hỗ trợ cho việc hủy diệt người Kitô; những nhà chép biên niên sử
của họ cho rằng sự xuất hiện của đạo Tin Lành, ở Navarre chẳng hạn, là do
yếu tố marrano. Nhưng không có nhiều bằng chứng thực tế cho thấy mối
quan tâm của người theo phong trào Cải cách đối với Cựu ước là thứ khiến
họ ủng hộ người Do Thái như vậy. Những chuyên gia về tiếng Hebrew là
người Kitô như Pico della Mirandola (1463-1494), Johannes Reuchlin
(1455-1522), Sebastian Münster, giáo sư tiếng Hebrew tại Basel sau năm
1528, và Philip Melanchthon (1497-1560) phản đối mạnh mẽ Do Thái giáo
như bất cứ tu sĩ Dòng Dominican nào, mặc dù Melanchthon đã từng chỉ
trích lời vu cáo máu và các hành vi bài Do Thái thái quá khác. Họ phản đối
Mishnah, Talmud và mọi tác phẩm chú giải Do Thái, trừ một số phần trong
