Đảng Dân chủ Xã hội Đức, có câu nói được Lenin sử dụng nhiều: “Chủ
nghĩa bài Do Thái là chủ nghĩa xã hội của những kẻ ngốc.” Đằng sau câu
nói tiết lộ nhiều điều này là lập luận: tất cả chúng ta đều biết rằng người-
tiền Do Thái không bao giờ đụng tay vào ruộng đất, mà toàn bóc lột công
nhân và nông dân nghèo. Nhưng chỉ kẻ ngốc mới đổ lỗi cho mỗi mình
người Do Thái. Người trưởng thành, người xã hội chủ nghĩa, đã hiểu ra
rằng người Do Thái chỉ là triệu chứng của căn bệnh, chứ không phải bản
thân căn bệnh. Căn bệnh ở đây là tôn giáo tiền, và dạng hiện đại của nó là
chủ nghĩa tư bản. Công nhân và nông dân bị bóc lột không chỉ bởi mỗi
người Do Thái mà còn bởi cả tư sản - hay giai cấp tư bản - và về tổng thể
nó là một giai cấp chứ không chỉ mỗi người Do Thái, và đấy mới là thứ cần
tiêu diệt.
Do đó, chủ nghĩa xã hội chiến đấu mà Marx sử dụng cuối những năm 1840
là một dạng mở rộng và biến đổi của chủ nghĩa bài Do Thái trước đó của
ông. Học thuyết đã trưởng thành của ông dựa trên tinh thần tin tưởng mạnh
mẽ vào bạo lực cách mạng. Nhưng nếu như ban đầu nó dựa trên hình thức
lâu đời nhất của thuyết âm mưu bài Do Thái, thì từ cuối những năm 1840
và những năm 1850, nó được mở rộng hơn thay vì từ bỏ điều đó để đi theo
một lý thuyết về toàn bộ tầng lớp tư sản. Marx giữ lại niềm tin ban đầu rằng
việc kiếm tiền thông qua thương mại và tài chính về cơ bản là một hoạt
động ký sinh và phản xã hội, nhưng giờ thì ông đặt nó trên một cơ sở
không phải chủng tộc hay tôn giáo, mà trên cơ sở giai cấp. Việc mở rộng tất
nhiên không cải thiện giá trị của học thuyết đó. Nó chỉ làm cho học thuyết
đó mạnh mẽ hơn nếu được áp dụng, vì nó mở rộng quy mô và gia tăng số
người bị coi là kẻ âm mưu và do đó là nạn nhân. Marx không còn quan tâm
đến những phù thủy Do Thái cụ thể nữa mà quan tâm đến những phù thủy
con người nói chung. Học thuyết có diện mạo tinh vi hơn, khiến nó trở nên
vô cùng hấp dẫn với những người cấp tiến có học. Đảo ngược lại câu nói
của Bebel, nếu chủ nghĩa bài Do Thái là chủ nghĩa xã hội của những kẻ
ngốc, thì chủ nghĩa xã hội trở thành chủ nghĩa bài Do Thái của những
người trí thức. Một trí thức như Lenin, vốn rõ ràng nhìn ra sự phi lý của
