Trong bối cảnh này ở châu Âu và Mỹ, giờ thì chúng ta phải xem xét các sự
kiện ở Đức. Đức là cường quốc kinh tế, quân sự và văn hóa mạnh nhất ở
châu Âu, cuộc tấn công của Đức nhằm vào người Do Thái từ năm 1933 đến
năm 1945 là sự kiện trung tâm của lịch sử Do Thái hiện đại. Xét theo nhiều
khía cạnh, nó vẫn là một sự kiện bí ẩn: không phải về con số đã được ghi
chép nhiều đến đờ đẫn, mà về nguyên nhân. Đức khi đó là quốc gia có nền
giáo dục tốt nhất thế giới. Đức là nước đầu tiên đạt được phổ cập giáo dục
ở người lớn. Từ năm 1870 - 1933, các trường đại học của Đức thuộc dạng
tốt nhất thế giới, gần như trong mọi ngành học. Vì cớ gì mà quốc gia rất
văn minh này lại tấn công người Do Thái với một sự tàn bạo ghê gớm, có
tổ chức nhưng vô nghĩa đến vậy? Danh tính của nạn nhân khiến cho điều bí
ẩn này càng trở nên bí ẩn hơn. Vào thế kỷ 19, số phận Đức và số phận
người Do Thái gắn bó với nhau rất mật thiết. Như Fritz Stern đã chỉ ra, từ
năm 1870 đến năm 1914, người Đức đột nhiên trở thành một dân tộc đầy
mạnh mẽ, cũng như người Do Thái đột nhiên trở thành một chủng tộc đầy
mạnh mẽ.
Người Đức và người Do Thái hỗ trợ nhau rất nhiều. Một trong
nhiều điểm chung giữa họ là tinh thần hiếu học gần như cuồng tín. Những
người Do Thái giỏi giang nhất yêu Đức vì đây là nơi tốt nhất trên thế giới
để họ làm việc. Nền văn hóa Do Thái hiện đại mang một khuôn khổ Đức về
cơ bản. Nhưng ngược lại, như Weizmann đã chỉ ra trong cuộc nói chuyện
nổi tiếng của mình với Balfour, người Do Thái đã dành mọi nỗ lực tốt nhất
của mình cho Đức và giúp nước này trở nên vĩ đại. Chẳng hạn, từ khi ra đời
cho tới năm 1933, Đức giành được nhiều giải Nobel hơn bất cứ nước nào,
chiếm khoảng 30% tổng số giải Nobel được trao; trong số giải này của
Đức, người gốc Do Thái chiếm gần một phần ba và riêng trong ngành y thì
một nửa.
Việc Đức tấn công người Do Thái không chỉ là giết người hàng
loạt, mà thực tế là giết người thân thích hàng loạt. Chuyện này đã xảy ra
như thế nào?
Những nỗ lực nhằm đưa ra một lời giải thích đã và đang lấp đầy các thư
viện, nhưng rốt cuộc, dường như chúng luôn không đủ. Ở một mức độ nào
đó, tội ác lớn nhất trong lịch sử vẫn còn đấy, đầy khó hiểu. Dù vậy, có thể
