kinh tởm, “Không phải Hamburg, không phải Vienna, không phải
Frankfurt, mà Johannesburg mới là tân Jerusalem.”
Hobson đã sai khi giải thích về nguồn gốc của cuộc chiến. Cuộc chiến, có
thể thấy trước được, là một thảm hoạ cho những người chủ sở hữu mỏ. Về
người Do Thái, toàn bộ lịch sử hiện đại chứng minh họ rất muốn và quan
tâm đến hoà bình, nhất là trong vai trò nhà tài phiệt. Nhưng Hobson, giống
các nhà lý thuyết âm mưu khác, không quan tâm đến thực tế mà quan tâm
đến sự đẹp đẽ trong khái niệm của mình. Hai năm sau, ông mở rộng thuyết
của mình thành một cuốn sách nổi tiếng, Imperialism: A Study (Chủ nghĩa
đế quốc: Một nghiên cứu), cuốn sách tiết lộ tư bản tài chính quốc tế là lực
lượng chính đứng đằng sau thuộc địa và chiến tranh. Chương “Những ký
sinh kinh tế của chủ nghĩa đế quốc,” trung tâm trong học thuyết của ông, có
đoạn chủ chốt này:
Những việc kinh doanh lớn ấy - ngân hàng, môi giới, chiết khấu hối phiếu, phát hành công
trái, sáng lập công ty - đều là hình thức trung tâm của chủ nghĩa tư bản quốc tế. Chúng thống
nhất nhờ những mối quan hệ tổ chức mạnh mẽ nhất, luôn liên lạc với nhau chặt chẽ nhất và
nhanh nhất, nằm ngay trung tâm thủ đô kinh doanh của mọi quốc gia, được kiểm soát, liên
quan đến châu Âu chủ yếu bởi những người thuộc một chủng tộc duy nhất và kỳ lạ, có đằng
sau mình nhiều thế kỷ kinh nghiệm tài chính, ở trong một vị thế độc đáo để kiểm soát chính
sách của các quốc gia. Không một sự chuyển vốn nhanh và lớn nào có thể diễn ra mà không
có sự đồng thuận và trung gian của họ. Có ai nghiêm túc cho rằng một cuộc chiến tranh lớn có
thể được thực hiện bởi bất cứ quốc gia châu Âu nào không, hay một lượng lớn công trái nhà
nước có thể được mua không, nếu nhà Rothschild và các mối quan hệ của họ phản đối điều
đó?
Khi Lenin viết luận cương về chủ đề này ở Zurich vào mùa xuân năm 1916,
ông than phiền về việc thiếu sách, ông viết, “Tuy nhiên, tôi sử dụng tác
phẩm chính bằng tiếng Anh về chủ nghĩa đế quốc, cuốn sách của J. A.
Hobson, mà theo quan điểm của tôi với tất cả sự thận trọng thì tác phẩm
này xứng đáng.”
