Tội ác của chế độ Quốc xã không chỉ là của một dân tộc. Sự tàn ác, cái ý
thích về bạo lực, sự cuồng tín và sức mạnh, chủ nghĩa Quốc xã dã man,
không phải của riêng một thời kỳ nào, một đất nước nào. Nó có thể xuất
hiện ở mọi thời kỳ, ở mọi đất nước. Nó là ý tưởng của sinh vật học, của tâm
lý học đã thoát ra khỏi sự kiểm soát của chúng ta và còn có thể xẩy ra ở vài
nơi.
Con người là loài ác thú nguy hiểm. Ở thời kỳ bình thường, bản năng
con người còn ẩn ở phía sau, bị ngăn chặn bởi những thỏa ước, những thói
quen, luật pháp, những tiêu chuẩn của văn minh. Nhưng điều gì sẽ xẩy đến
khi một chế độ không chỉ buông lỏng cho những thôi thúc khủng khiếp mà
còn tạo cho nó thêm dũng khí, và thế là tận đáy tiềm thức, cái độc ác thô lỗ
của con người xuất hiện dưới cái mặt nạ văn minh, xé toang cái vỏ mỏng
manh bề ngoài, rống lên tiếng rú chết chóc của thời gian đã bị bỏ quên.
Chủ nghĩa Quốc xã đã sản sinh ra thứ gì đó trong tổ chức Gestapo, đã
thực hiện và đã đạt được kết quả, ấy là việc hủy diệt con người, như chúng
ta đã biết, như hàng trăm ngàn người đã bị nó đào luyện thành kẻ tàn ác.
Thế giới Quốc xã là vương quốc của sức mạnh tổng lực không có gì ngăn
chặn nổi, là thế giới của những ông chủ và nô lệ mà ở đấy sự êm ái, lòng
tốt, sự xót thương, việc tôn trọng luật pháp, cái ý muốn được tự do không
còn là đạo đức mà chỉ là những tội ác triền miên. Là một thế giới mà người
ta chỉ có thể bò sát người xuống để tuân lệnh, giết người theo lệnh chỉ huy
và cũng để tự hủy diệt mình trong im lặng, nếu người ta không biết gào rú
lên như bầy sói. Một thế giới mà người ta thanh toán nhau chỉ vì vui thích
và coi những tên giết người là anh hùng.
Điều ấy hình như đã xa rồi, như một cơn ác mộng mà người ta muốn
quên đi. Nhưng dù sao cái thể chất độc hại ấy vẫn luôn luôn sẵn sàng vùng
dậy. Con người không được mau chóng quên điều đó. Họ không có quyền
được quên; không bao giờ được quên.
Cuộc phiêu lưu đã tàn phá nước Đức, để lại một đất nước tả tơi, nát vụn,
ghi lại một điều sỉ nhục, mà điều đó không thể tái hiện cho bất kỳ một quốc
gia nào. Nếu người ta khuất phục một dân tộc bằng cách luôn tuyên truyền
nhồi nhét gây sự ám ảnh, gây nỗi sợ hãi, quân sự hóa dân tộc ấy, tố giác đổ
