Đấu tranh chống khổ sai hà khắc
Trong những ngày sôi nổi vận động thành lập Liên đoàn tù nhân Côn
Đảo, Sở Củi đi đầu trong phong trào đấu tranh đòi hạ mức khổ sai. Sở Củi
là nơi khai thác các loại củi để cung cấp cho nhu cầu toàn đảo: Củi cành
cho bếp tù; củi chẻ nhỏ gia đình gác dang, thầy chú, binh lính; củi gộc để
nung vôi, đốt gạch và củi gỗ lớn chạy máy phát điện, máy hơi nước, máy
lu, xe lửa, đốt lò than. Banh Sở Củi nằm trên một ngọn đồi thấp dưới chân
Núi Chúa. Cạnh đó là Sở rẫy - Chuồng Bò, nơi trồng rau, nuôi trâu bò, lợn,
chim bồ câu. Có lúc Sở Củi và chuồng bò tháng một chủ sở.
Đốn củi là một loại công việc khổ sai nặng nhọc và nguy hiểm. Tù nhân
Sở Củi phải thức dậy từ mờ sáng, lót dạ một dùa1 cháo loãng rối trần trụi
leo núi, luồn rừng kiếm củi. Nhiều người bị cây đè, rắn cắn, ngã xuống vực
hoặc sốt rét, khổ sai đến kiệt sức. Tù nhân Sở Củi bị đòn như cơm bừa vì
thiếu củi, vì xuống núi trễ giờ hay vì củi không đủ quy cách; nhưng họ
được tương đối tự do trong giờ kiếm củi. Đó là cơ hội hiếm có để hội họp,
thảo luận hoặc chuẩn bị vượt ngục. Khi tù nhân được tự do trong rừng, có
sẵn dao, búa trong tay, ít khi bọn gác dang dám động tới. Chúng chỉ gây sự
với họ tại cân nộp củi hoặc khi về banh.
Tù Sở Củi vượt ngục nhiều, mà số “bất trị” cũng không ít nên bọn chúa
ngục bố trí những tên gác ngục hung bạo trông coi sở này. Khi ấy, Bênarét
(Bénarès) một gác dang khét tiếng hung ác làm chủ sở. Tên này hành củi về
củi gỗ, leo núi thuộc từng lối mòn, hang ngách. Hắn thường sục sạo suốt
ngày trên núi xem tù nhân làm cho đến chiều tà mới xuống bãi. Tay vung
vẩy một khúc mây, hắn sẵn sàng vụt xuống bất cứ người nào thiếu củi hay
củi xấu, chửi rủa tù nhân những câu tục tĩu bằng cả tiếng Pháp và tiếng
Việt.
Tháng 7-1948, Bênarét đã đánh đập tơi tả cả kíp tù từ sân củi về đến
banh. Nhiều tù nhân uất ức định dùng búa đập vỡ đầu hắn trên núi rồi ném
