Trường học chủ nghĩa cộng
sản và đấu tranh cách mạng
Học tập và vươn lên là truyền thống của những người cộng sản. Tù chính
trị ở Banh II không phải đi làm khổ sai nên anh em sớm có điều kiện tổ
chức học tập Từ năm 1931, bằng trí nhớ của mình, đồng chí Nguyễn Văn
Cừ đã chép lại bản Luận cương chính trị (10-1930) của Đảng ta để huấn
luyện cho anh em.
Mùa hè năm 1932, nhóm tù cộng sản ở Hòn Cau bị đưa về banh II, tiếp
tục duy trì việc học văn hóa và nghiên cứu lý luận. Năm 1933, các chuyến
tù ở Khám Lớn (Sài Gòn) và Sơn La, Hỏa Lò (Hà Nội) đã đưa ra Côn Đảo
nhiều cán bộ có trình độ lý luận. Trên cơ sở những thắng lợi giành được
trong các cuộc đấu tranh, Ban lãnh đạo Banh II chủ trương biến nhà tù đế
quốc thành trường học cách mạng.
Nhờ sự giúp đỡ của binh lính, thủy thủ và những công chức tiến bộ ở
Bưu Điện, Nhà Thương, Nhà Đèn, những người tù cộng sản ở Côn Đảo đã
mua được nhiều tác phẩm lý luận như Tuyên ngôn của Dảng cộng sản,
Chống Đuy rinh, nhiều tập của bộ Tư bản của Mác và Ăng ghen, cùng
những tác phẩm của Lênin được Nhà xuất bản Xã hội của Đảng cộng sản
Pháp xuất bản lúc đó.
Sách báo được những người tù khổ sai Banh I bí mật tiếp nhận rồi
chuyển vào Banh II qua những cơ sở ở Nhà bếp, Sở tẩy và những ma tà có
cảm tình. Khi bọn thực dân buộc phải công nhận cho tù chính trị được đọc
sách và nhận sách thì gia đình và các đồng chí trong đất hến cũng gửi ra
nhiều sách, báo, làm phong phú thêm “tủ sách” của tù chính trị Côn Đảo.
Ban lãnh đạo Banh II tổ chức đóng lại bìa sách và chép ra thành nhiều
bản để sử dụng, còn bản gốc được bảo quản rất kỹ trong các “tủ sách” bí
mật trong khám. Ban lãnh đạo tổ chức tóm tắt, lược dịch nhiều tác phẩm
kinh điển của chủ nghĩa Mác như: Tuyên ngôn của Đảng cộng sản, Tư bản,
