(Nguyễn Văn Linh) cũng là một tấm gương tiêu biểu về tinh thần học tập,
phấn đấu vươn lên của tù chính trị ở Côn Đảo. Khi vào tù, đồng chí mới 16
tuổi, nhờ say mê học tập, trong vòng ba tháng, đồng chí đã tham gia dịch
thuật các tác phẩm lý luận dưới sự hướng dẫn của các đồng chí Phạm Văn
Đồng, Nguyễn Kim Cương. Nhiều đồng chí đã trưởng thành về lý luận Mác
- Lênin ngay trong nhà tù đế quốc và sau này trở thành những người lãnh
đạo xuất sắc của Đảng ta.
Ban lãnh đạo Banh II còn tổ chức học tập các môn văn hóa như: lịch sử,
địa lý, văn hóa nghệ thuật và ngoại ngữ (tiếng Pháp, tiếng Anh, tiếng Trung
Quốc). Giờ tắm nắng, tù chính trị đem tấm bản đồ thế giới vẽ to bằng chiếc
chiếu treo trên gốc cây bàng, rồi ngồi quây quanh nghe các “giáo sư” giảng
giải.
Bài học về đất nước Liên Xô và Cách mạng tháng Mười được giảng viên
trình bày rất kỹ và được học viên tiếp thu một cách hào hứng, say mê. Lãnh
thổ Liên Xô rộng lớn dược tô màu đỏ nổi bật trên bản đồ. Có tên gác dang
khó chịu giật xuống làm rách tấm bản đồ. Tù nhân phản đối kịch liệt. Hôm
sau, một tấm bản đồ mới vẽ lại được treo lên, thủ đô Mạc Tư Khoa được
đánh dấu bằng hình một trái tim đỏ chói. Tên gác dang giở giọng châm
biếm:
– Chỉ còn một chấm đỏ thế thôi à ?
Anh em kiêu hãnh trả lời:
– Phải! Một chấn đỏ nhưng nó sẽ lan rộng khắp.
Các đồng khí giỏi ngoại ngữ đã đọc và thảo luận sôi nổi các tác phẩm
văn học có ở Banh II lúc đó, từ các tác phẩm văn học nổi tiếng của
Coócnây (Comeine), Miôlie (Molière), Vinh (Alfred de Vighy), Huy gô
(Victor Hu go), Muyxê (Alfred de Musset), Do la (émile Zola), Phơrăng
(Anatole France), Rôlăng (Romain Ronand), Bác buýt (Hen ri Barbusse)...
cho đến các tác phẩm văn học Việt Nam lúc đó như Đoạn tuyệt của Nhất
Linh, Cô Tư Thung của Nguyễn Công Hoan, thơ của Xuân Diệu, Huy Cận,
Thế Lữ, v.v... Anh em tù chính trị rất chú ý đến phong trào Thơ mới. Trân
