Củng cố lại đội ngũ
Quản đốc Buviê hằn học nhìn từng đoàn tù xuống tàu về đất liền. Tại cầu
tàu, hắn đã chỉ vào những người tù Quốc dân đảng và nói với anh em tù
cộng sản: “Đáng lẽ chỉ cho những người này về. Các anh về nguy hiểm
lắm!”. Trước đó, Buviê đã hậm hực ghi vào hồ sơ của đồng chí Phạm Văn
Đồng: “Đừng có đưa người tù này về xứ sở của nó. Việc thả nó ra sẽ trở
thành một nguy cơ cho Nhà nước”.
Không đầy 10 năm sau, chính những người tù này đã tham gia lãnh đạo
cuộc Cách mạng tháng Tám (1945), lật đổ ách thực dân gần 100 năm của
chúng.
Thắng lợi của phong trào Mặt trận nhân dân Pháp và phong trào Mặt trận
dân chủ Đông Dương đã làm giảm hẳn số lượng tù chính trì ở Côn Đảo.
Năm 1937, nhà ngục Côn Đảo còn 2.018 tù nhân, trong đó có khoáng 200
là tù chính trị. Qua báo chí tiến bộ, Đảng ta đã nhiều lần đòi Chính phủ
Pháp phải lập tức trả lại tự do cho tất cả tù chính trị mà chúng còn giam giữ
ở Côn Đảo và các nhà tù khác ở Đông Dương.
Chính quyền thực dân Đông Dương tìm mọi lý do để không thả những
người tù còn lại. Tuy vậy chúng cũng buộc phải giảm án và để cho tù nhân
được hưởng những quyền lợi mà họ đã đấu tranh giành được trong những
năm 1934 - 1936.
Chế độ nhà ngục Côn Đảo căn bản không thay đổi. Banh II lúc ấy còn
hơn 100 tù chính trị, trong đó có gần 20 đảng viên cộng sản. Anh em cộng
sản vẫn tiếp tục nghiên cứu sâu nhiều vấn đề của chủ nghĩa Mác-lênin.
Phần lớn số đảng viên Quốc dân đảng còn ở lại đã giác ngộ chủ nghĩa cộng
sản. Phái cực đoan còn vài tên. Bọn này lâu lâu lại kiếm chuyện gây gổ,
nhưng trước sự đoàn kết nhất trí cao của tù chính trị cộng sản và không
được quần chúng Quốc dân đảng đồng tình nên chẳng bao giờ chúng thực
