Chống khủng bố trắng
Ngày 1-9-1939, phát xít Đức tấn công Ba Lan. Ngày 3-9-1939 Anh,
Pháp tuyên chiến với Đức, chiến tranh thế giới thứ II bùng nổ. Bọn cầm
quyền Đông Dương lập tức tước bỏ tất cả các quyền tự do dân chủ, đóng
cửa các báo chí tiến bộ, mở các cuộc vây ráp, bắt bớ hàng trăm cán bộ đảng
viên hoạt động bí mật và công khai của Đảng. Chúng mở các tòa án quân
sự để xử những người cách mạng và lập thêm nhiều trại tập trung mới như
Bá Vân, Bắc Mê, Nghĩa Lộ ở miền Bắc; Đắc Lây, Đắc Tô, Trà Kê ở miền
Trung và Tài Lài, Bà Rá ở miền Đông Nam Bộ để đàn áp phong trào cách
mạng.
Bọn chúa ngục Côn Đảo tước bỏ các quyền lợi mà tù nhân đã đấu tranh
giành được. Chúng cấm đọc sách báo, cấm hội họp, bớt khẩu phần ăn hàng
ngày... Giữa năm 1940, thực dân Pháp đày nhiều tù chính trị vừa bị bắt ra
Côn Đảo. Không khí khủng bố ngày càng nặng nề. Những người tù “cứng
đầu” ở Banh I bị tập trung về khám Vagông (Wagon: goòng) chuyên san
cồn cát, lấp ao hồ dưới ngọn roi của những tên gác ngục thuộc loại gian ác
như Tút tu (Toustou), Sốtxiđie (Chaussidière). Mỗi lần tàu chở hàng ra đảo
là khám Vagông bị điều đi dọn tàu. Khám Vagông thành một nơi đày đọa
khủng khiếp và là một khám đi đầu trong phong trào đấu tranh trong thời
kỳ này.
Khám Vagông có khoảng 100 tù nhân thì có đến 70 tù thường phạm loại
“anh chị”. Khoảng 30 tù chính trị còn lại thì quá nửa là Quốc dân đảng, anh
em tù cộng sản chỉ có hơn 10 người. Nhờ quá trình hoạt động trong nhiều
năm, Chi bộ đặc biệt dã giáo dục, cảm hóa được nhiều người tù thường
phạm và một số đảng viên Việt Nam Quốc dân đảng cho nên đã hình thành
được sự hợp tác cần thiết làm chỗ dựa cho Hội tù nhân.
