bây giờ hạ xuống sẽ mất uy thế. Nhiều người đề nghị, đây là đất của ta, có
đồng bào của ta, phải đấu tranh, buộc chúng phải quay tàu vào trao trả.
Thấy tù nhân không hạ cờ, tên tuyền trưởng cho tàu dừng lại và từ từ lùi ra.
Các anh Đỗ hòang Trừ, Trần Công Hiệu, Trần Khắc Du hội ý chớp nhoáng
rồi ra lệnh cho anh em, ai biết bơi thì nhảy xuống biển, bơi vào bờ. Thế là
nhiều tù nhân đã nhảy ào ào xuống biển, tiếng hò la phản đối náo động cả
boong tàu. Thuyền trưởng phải cho tàu dừng lại và quay mũi vào bờ. Trong
khi đó, thuyền của nhân dân Thanh Hóa đã lao ra vớt những người dưới
biển. Có người đã ngất ngay trên thuyền. Các anh Tính, Phụng, Cá đã chìm
hẳn trên dòng sông Chu.
Tàu vừa cặp bờ, đoàn tù chính trị cởi bỏ tất cả quần áo mà chúng mới
phát, quăng xuống biển trước khi bước chân lên đất mẹ. Mỗi người chỉ còn
chiếc quần cộc, ở trần, hô vang các khẩu hiệu:
– Đả đảo thực dân Pháp!
– Đả đảo Nhà tù Côn Đảo dã man!
Các anh trong Đảo ủy đem theo cả con dấu và danh sách các đảng viên,
có nhận xét chi tiết trong thời kỳ sinh hoạt tại đảo và giấy giới thiệu để giới
thiệu từng người về giao cho Trung ương và các Đảng bộ địa phương. Song
những cuộc chỉnh đốn tổ chức và cải cách ruộng đất sau đó đã làm gián
đoạn ý đồ của Đảo ủy. Một số đánh giá sai lầm của Trung ương đối với
những người tù kháng chiến đã làm cho Đảo ủy Côn Đảo không thực hiện
được đầy đủ trách nhiệm đối với cán bộ, đảng viên của mình.
Theo Báo cáo của Ban lãnh đạo đoàn tù trao trả đợt tháng 10-1954, ở
Côn Đảo, bọn Pháp còn giữ lại 639 tù nhân, trong đó có 169 là tù chính trị.
Các anh Vũ Ngọc toàn, Nguyễn Văn Mẹo, Lưu Hùng, Nguyễn Khang,
Trương Qua, Trần Bảo Trung... được chỉ định vào cấp ủy mới để lãnh đạo
số tù nhân còn lại. Đảo ủy đã nộp cho Trung ương danh sách 169 tù chính
trị còn bị giam giữ tại Côn Đảo.
Trên cơ sở đó, phái đoàn ta đã đưa vấn đề tù chính trị ra Ủy ban quốc tế
để đấu tranh. Ta yêu cầu úy ban quốc tế cử một tổ ra điều tra tại Côn Đảo
