địa từ Nam Phi lên phía bắc đến Ai Cập, sang phía đông đến Ấn Độ và
Miến Điện; đặt một đường xe lửa từ thành Cáp (mũi Hy vọng) qua thủ đô
Ai Cập là Cairô đến Cancutta ở Ấn Độ (kế hoạch 3C). Rôđơ đã tiến hành
đánh chiếm vùng phía bắc sông Limpôpô, thành lập Nam Rôđêdi và mở
rộng sang bên kia sông Dămbơri, thành lập Bắc Rôđêdi. Rôđơ được cử làm
thủ tướng thuộc địa Cáp, chỗ dựa của cuộc bành trướng của thực dân Anh ở
Trung và Nam Phi.
Cho đến cuối thế kỷ XIX, hầu hết Nam Phi ở trong tay Anh. Chỉ còn
hai nước cộng hòa Tơrăngxvan và Orănggiơ của người Bôơ - những di dân
Hà Lan đã sống lâu đời trên vùng này - là giữ được độc lập. Hai nước đó
nằm trên đường nối của kế hoạch 3C nên thực dân Anh cố tâm thanh toán.
Cuộc chiến tranh Anh - Bôơ là một trong những cuộc chiến tranh đế quốc
đầu tiên nhằm chia lại thế giới. Đến năm 1902 thực dân Anh làm chủ hầu
hết miền Nam châu Phi.
Giai cấp tư sản Anh cũng dòm ngó châu Mỹ latinh nhưng vấp phải sức
kháng cự của Mỹ. Do áp lực của Mỹ, chính phủ Anh buộc phải đưa vụ
tranh chấp biên giới giữa Guyana (thuộc Anh) với Vênêxuêla (1895) ra Tòa
án quốc tế xét xử. Điều đó chứng tỏ ảnh huởng của Anh ở đây chưa đáng
kể.
Những cuộc chiến tranh xâm lược thuộc địa của thực dân Anh tiến
hành song song với những hoạt động bành trướng của các đế quốc khác.
Cho đến năm 1900, diện tích các đất đai thuộc Anh lên tới 33 triệu km2 với
số dân là 370 triệu người. Với “đế quốc mặt trời không bao giờ lặn” đó.
Lênin đã nêu lên rằng: Chủ nghĩa đế quốc Anh là “chủ nghĩa đế quốc thực
dân”.
III - PHONG TRÀO CÔNG NHÂN VÀ XÃ HỘI
CHỦ NGHĨA
