Trong đại hội Phrăngphua năm 1894, vấn đề ruộng đất được thảo luận
và trao cho một tiểu ban đặc biệt nghiên cứu. Xuất phát từ luận điểm sai
lầm là đảng Xã hội dân chủ không những là đảng của vô sản mà còn là
đảng của tiểu tư sản thành thị và nông thôn, họ đưa ra chủ trương bảo vệ
nông dân khỏi bị vô sản hóa và đề nghị góp phần vào sự phát triển kinh tế
nông nghiệp bằng con đường đưa “chủ nghĩa xã hội nhà nước” vào khuôn
khổ chế độ tư bản chủ nghĩa: Đại hội Brêtxlao năm 1895 đã bác bỏ cương
lĩnh trên và đòi hỏi phải nghiên cứu vấn đề này hơn nữa, Ăngghen kịch liệt
phê phán sự dao động của những người xã hội dân chủ trong tác phẩm
“Vấn đề nông dân ở Pháp và Đức”.
2. Chủ nghĩa xét lại Becxtainơ
Cuối những năm 90, phong trào công nhân Đức có những bước phát
triển rõ rệt. Năm 1890 có 266 cuộc đình công với 38.536 người tham dự.
Năm 1896 có 483 cuộc với 128.308 người. Yêu cầu cơ bản của những cuộc
đình công là đòi tăng lương và giảm giờ làm.
Nhưng phong trào đấu tranh bị kìm hãm bởi chính sách của những bộ
phận công nhân quý tộc. Mặc dầu đế quốc Đức không có nhiều thuộc địa
như Anh nhưng nó cũng có nhiều nguồn siêu lợi nhuận do việc tham dự
vào các công ty lũng đoạn quốc tế, xuất cảng tư bản, chế độ quan thuế cao
để nâng cao giá thị trường trong nước, tăng cường bóc lột công nhân, nhất
là công nhân người nước ngoài. Những nguồn siêu lợi nhuận to lớn tạo nên
khả năng vật chất để giai cấp tư sản mua chuộc một bộ phận công nhân lớp
trên. Tầng lớp này dần dần hình thành ý thức hệ thỏa hiệp với giai cấp tư
sản, sợ hãi những biến đổi xã hội vì nó có thể phá vỡ cuộc sống ưu đãi của
chúng. Điều kiện sống cao hơn người khác đã ràng buộc tầng lớp công
nhân quý tộc vào bánh xe của chủ nghĩa tư bản. Chúng có thể phản bội giai
cấp công nhân một cách hèn hạ, công khai liên minh với giai cấp tư sản, cúi
mình trước giai cấp tư sản để hưởng “những mẩu bánh thừa trên bàn tiệc
của nhà giàu”. Nó trở thành cơ sở xã hội của chủ nghĩa xét lại, thành “tay
sai thật sự của giai cấp tư sản trong phong trào công nhân, những công
