Chương XVII - INĐÔNÊXIA
I. SỰ XÂM LƯỢC CỦA THỰC DÂN PHƯƠNG
TÂY VÀ PHONG TRÀO ĐẤU TRANH CỦA
NHÂN DÂN INĐÔNÊXIA
1. Xã hội Inđônêxia trước khi Hà Lan xâm lược
Trước khi tư bản thực dân Hà Lan xâm nhập, xã hội Inđônêxia đang
bước vào giai đoạn suy vong của chế độ phong kiến. Vương triều
Magiapahít được lập nên với sự thống nhất toàn lãnh thổ Inđônêxia đã đạt
đến đỉnh cao của chế độ phong kiến lại bị chia năm xẻ bảy. Giava, hòn
ngọc bích lớn nhất của quần đảo, nơi dinh lũy của hai vương quốc lớn, giầu
mạnh là Bantam và Mataram cũng bị chia thành nhiều tiểu vương quốc.
Đầu thế kỷ XVII, Inđônêxia có chừng 4 triệu dân phân bố rải rác trên
hơn 3.000 hòn đảo, điều kiện giao thông, địa lý, văn hóa, trình độ sinh hoạt
của cư dân từng đảo khác nhau đã tạo nên sự phát triển rất không đồng đều
của xã hội phong kiến. Ở vùng đảo Xulavêdi, Kalimantan, Xumatơra v.v…
có nhiều bộ tộc còn ở trong giai đoạn sơ khai của loài người, sống bằng săn
bắn và chăn nuôi, canh tác nông nghiệp chỉ là hiện tượng hiếm thấy.
Thương nghiệp chỉ trao đổi bằng hiện vật, thủ công nghiệp không có gì
đáng kể. Ở các vùng “lãnh địa ngoài”, tàn dư chế độ nô lệ khá thịnh hành.
Chính đây là chỗ để bọn thực dân Hà Lan lợi dụng bắt cư dân, phát triển
buôn bán nô lệ, khai thác đồn điền, hầm mỏ, tiến hành công cuộc tích lũy tư
bản đầu tiên.
Ở những vùng duyên hải, nhất là ven biển đảo Giava, nơi cư dân tập
trung, trình độ tổ chức xã hội đã phát triển đến giai đoạn cao, quan hệ sản
