Sau khi đánh chiếm Xoỏngkhôn, quân khởi nghĩa phát triển đông
thêm. Thừa thắng, nghĩa quân tiến về giải phóng Xavanakhẹt sáng ngày 19-
4-1902, bao vây thị xã, tấn công tòa sứ và đồn lính. Những người khởi
nghĩa đã cắt đứt đường dây liên lạc giữa Xavanakhẹt và Viêngchăn. Tuy
vậy bọn thực dân Pháp vẫn nhận được tin, vội điều quân chính quy do tên
quan ba chỉ huy từ Nam kỳ lên. Thực dân Pháp đã đàn áp nghĩa quân
Xavanakhẹt một cách dã man. Chúng xả súng bắn vào đám biểu tình, giết
hơn 200 người.
Sau khi mất địa bàn hoạt động ở vùng đồng bằng Xêbanghiên, nghĩa
quân kéo sang hoạt động tại vùng Xêpôn trên đường số 9, ở vùng biên giới
Lào-Việt. Cuối cùng, Phò Càđuột cùng các chiến hữu về hoạt động ở căn
cứ Huội Longcong vùng Kengcốc. Trong một trận bao vây tấn công của
quân Pháp, Phò Càđuột bị bắt và bị sát hại cùng hàng trăm bạn chiến đấu.
Cuộc đấu tranh tuy vẫn còn kéo dài thêm một thời gian nữa, nhưng không
tránh khỏi thất bại.
2. Cuộc khởi nghĩa của những người anh hùng cao nguyên
Bôlôven Ong Kẹo và Kommađam (1901-1937)
Vào cùng thời gian nổi dậy của Phò Càđuột ở Xavanakhẹt thì trên cao
nguyên Bôlôven, người Lào Thơng đã tiến hành một cuộc khởi nghĩa khác
dưới sự lãnh đạo của Ong Kẹo và Kommađam. Cuộc đấu tranh anh hùng
này kéo dài trong suốt 37 năm.
Cao nguyên Bôlôven là một vùng đất rộng lớn, phì nhiêu rất thuận lợi
cho việc chăn nuôi trồng trọt, đặc biệt là trồng cây công nghiệp. Ngay từ
đầu, thực dân Pháp đã chú ý tới vùng này. Những đoàn thám hiểm thực dân
đã từng đến khảo sát. Chúng phát hiện cao nguyên Bôlôven không những là
một vùng đất có giá trị khai thác kinh tế mà đồng thời còn là một mảnh đất
có vị trí chiến lược quan trọng nằm giữa biên giới Việt Nam, Lào,
Campuchia.
