địa điểm ở Lào và thành lập nhiều binh đoàn từ nhiều phía tiến vào chiếm
đóng Lào.
Mâu thuẫn giữa Pháp và Xiêm ngày càng gay gắt. Trung tuần tháng 7-
1893, có nguy cơ xảy ra chiến tranh nhưng Xiêm bị Anh bỏ rơi nên chịu
nhận những điều khoản trong tối hậu thư của Pháp. Ngày 3-10-1893 Xiêm
ký với Pháp hòa ước thừa nhận từ bỏ quyền khống chế Lào, thành lập một
khu đệm bên hữu ngạn sông Mê Công có chiều ngang là 25km. Sự thống trị
của Pháp trên đất Lào chính thức bắt đầu từ đó.
Sau ngày 4-10-1893, Pháp bắt tay xây dựng bộ máy cai trị ở Lào. Mỗi
khi chinh phục được vùng đất, Pháp liền đặt ngay ở đó một “ủy viên chính
phủ”, ở Luông Phabăng có một “ủy viên chính phủ” bên cạnh nhà vua. Còn
Pavi trở thành “Tổng ủy viên chính phủ”, đóng vai trò của kẻ chỉ huy
chung mọi việc ở Lào.
Đầu tiên, thực dân Pháp chia đất Lào thành hai khu vực. Miền Thượng
Lào gồm 6 tỉnh lấy Luông Phabăng làm thủ phủ, miền Hạ Lào có 7 tỉnh thủ
phủ là Khôổng. Để nắm tới từng tỉnh, Pháp cử đến mỗi tỉnh một “ủy viên
chính phủ” có quyền hành lớn như khâm sứ.
Vận dụng chính sách chia để trị cổ truyền, bọn Pháp đặt ra trên đất
Lào nhiều chế độ cai trị khác nhau. Nhưng tình trạng chia nước Lào thành
hai khu vực lớn gây cho Pháp nhiều khó khăn về hành chính và tài chính.
Năm 1899 chúng phải hợp nhất hai miền thành một, đặt thủ phủ ở
Xavannakhẹt; thời gian sau chuyển về Viêngchăn. Thực dân Pháp tước đoạt
hầu hết quyền của vua Lào ở Luông Phabăng, bên cạnh vua là “cố vấn”
người Pháp có quyền quyết định công việc hành chính và ngoại giao. Ngôi
vua ở Lào chỉ còn là hư vị, quyền hành thực tế đã hoàn toàn ở trong tay
Pháp.
Về hệ thống cai trị ở Lào, Pháp vẫn giữ hình thức tổ chức như trước.
Dưới tỉnh là các mường, mỗi mường gồm nhiều tà-xẻng, mỗi tà-xẻng có
nhiều bản. Pháp đã chọn những tên tay chân, những kẻ đã bị mua chuộc
đứng đầu cơ quan chính quyền địa phương.
