phải nộp thuế nhưng khi có chiến tranh họ là những người lính bảo vệ
vương quốc.
Chế độ nô lệ vẫn tồn tại, song không thành nhân tố quan trọng tác
động vào xã hội. Những người nô lệ phần đông là tù binh trong chiến tranh
hoặc những người không trả được nợ. Họ bị mua đi bán lại một cách tự
nhiên như hàng hóa.
Quan hệ hàng hóa tuy chưa thành phổ biến, song cũng đã xuất hiện ở
vùng thuộc các vương quốc phía Nam, gắn liền với ảnh hưởng của đạo
Ítxlam. Ruộng đất thuộc quyền sở hữu của công xã nông thôn và công xã
thị tộc. Bọn chúa phong kiến hầu như chưa can thiệp sâu vào đất ruộng mà
thường dựa vào đặc quyền của mình để bóc lột nông dân. Bộ luật phong
kiến trên đảo Panai còn ghi rõ chế độ hà khắc của phong kiến đối với nông
dân, thuế má nặng nề, ai phạm tội giết người và ăn cắp đều bị tử hình,
“thường dân phải làm mọi việc cho các ngài quan lớn. Không tuân theo, lần
thứ nhất sẽ bị xử phạt 100 roi. Nếu như nợ nần nhiều quá, con nợ phải
nhúng tay vào nước sôi. Lần thứ hai tái phạm sẽ bị tử hình. Kẻ nào quyến
rũ vợ đẳng cấp trên sẽ bị thiêu”.
Đất đai phì nhiêu, khí hậu ôn hòa làm cho nền nông nghiệp của
Philippin có nhiều thuận lợi. Những sản phẩm như mía, dừa, chàm, khoai
tây, chuối, bông rất nhiều. Nghề chăn nuôi, nghề cá cũng đều phổ biến.
Những vùng ven biển, tiếp xúc với bên ngoài nhiều, dân cư đông đúc
hơn, nên phát triển manh. Ở vùng sâu trong nội địa, kinh tế ít phát triển
hơn. Dân ở đây dùng vũ khí thô sơ như cung tên dáo mác. Canh tác nông
nghiệp ngoài kỹ thuật đốt rẫy trồng ngô, lúa ra thì không có gì đáng kể. Đời
sống kinh tế văn hóa của nông dân các bộ tộc này vô cùng thấp kém. Họ
lấy vỏ cây làm quần áo, lợi dụng các chạc cây to, hốc cây lớn để ở. Họ
chưa biết làm nhà.
Như vậy, xã hội Philippin trước khi người Tây Ban Nha xâm lược là
một hỗn thể của nhiều chế độ kinh tế lạc hậu. Những tàn dư thị tộc còn lại
