này. Tư Mã Thiên nói: "Lý Lăng chỉ đem theo không tới 5000 bộ binh, đi
sâu vào đất địch, đánh lại với mấy ngàn kỵ binh. Tuy bị thua trận, nhưng
ông ta đã giết được nhiều địch như thế, cũng có thể tạ tội với thiên hạ. Lý
Lăng không chịu hy sinh tính mệnh, hẳn là có chủ ý để sau này lập công
chuộc tội báo đáp lại hoàng thượng".
Hán Vũ Đế nghe nói, cho rằng Tư Mã Thiên có ý chê bai Lý Quảng
Lợi (Lý Quảng Lợi là anh ruột của Lý quý phi của Hán Vũ Đế) liền đùng
đùng nổi giận, nói: "Ngươi ra sức biện bạch cho kẻ đầu hàng, chẳng phải là
cố ý phản bội lại triều đình sao?". Liền quát võ sĩ lôi Tư Mã Thiên vào nhà
giam, giao cho đình úy luận tội.
Sau khi luận tội, Tư Mã Thiên bị xử vào tội đáng bị phủ hình (tội bị
thiến). Tư Mã Thiên không có tiền chuộc tội, phải chịu hình phạt và giam
vào ngục. Tư Mã Thiên cảm thấy bị phủ hình là một điều hết sức nhục nhã,
đã định tự sát. Nhưng lại nghĩ bản thân còn một việc hết sức quan trọng
chưa hoàn thành xong, không thể chết được. Ông đang dồn hết tinh lực để
viết một bộ sử, đó là một trước tác lịch sử vĩ đại nhất của Trung Quốc cổ
đại - Bộ Sử ký. Vốn là, ông cha mấy đời của Tư Mã Thiên đều làm quan
chép sử. Cha ông là Tư Mã Đàm cũng làm thái sử lệnh. Khi lên 10 tuổi, Tư
Mã Thiên đã theo cha lên Trường An và đọc rất nhiều sử sách. Để sưu tập
sử liệu, mở mang tầm mắt, từ năm 20 tuổi, Tư Mã Thiên đã đi khắp nơi
trong nước. Ông đã tới Cối Kê của Triết Giang, thăm nơi vua Vũ đã triệu
tập thủ lĩnh các bộ lạc, đến Trường Sa, viếng nơi Khuất Nguyên trẫm mình
trên sông Mịch La; đến Khúc Phụ, khảo sát nơi Khổng Tử từng dạy học;
đến quê hương của Hán Cao Tổ, nghe các phụ lão kể chuyện khởi binh của
Lưu Bang. Việc đi thăm thú và khảo sát đó, khiến Tư Mã Thiên thu nhận
được nhiều tri thức và học tập được nhiều ngôn ngữ dân gian phong phú,
đặt cơ sở vững chắc cho việc viết văn của ông sau này.
Sau này, Tư Mã Thiên còn làm quan tùy tòng của Hán Vũ Đế, được
theo nhà vua đi các nơi và được cử đi thị sát ở các vùng Ba, Thục, Côn
