Tiền Lê gắn với các nhà quân sự tiêu biểu: Ngô Quyền, Đinh Bộ Lĩnh, Lê
Hoàn, thời Lý gắn với: Lý Thái Tổ, Lý Thường Kiệt là những đại biểu xuất
sắc cho lực lượng vũ trang một thời.
Hiển nhiên trong lịch sử chiến đấu giữ nước thời Văn Lang, Âu
Lạc, đấu tranh lật đổ ách đô hộ thời Bắc thuộc, cùng với tổ chức vũ trang
quốc phòng đã hình thành những tư tưởng quân sự, dù còn sơ khai, nhưng
là cội nguồn để đến các thế kỷ mở đầu thời độc lập, tự chủ kế thừa và phát
triển.
Thời Ngô, Đinh, Tiền Lê, Lý bao gồm hai thời kỳ: thế kỷ X khôi
phục, phục hưng nền độc lập, tự chủ và thế kỷ XI - đầu thế kỷ XIII phát
triển đất nước phồn thịnh, hùng cường.
Sự khác biệt trong nội dung lịch sử này được phản ánh trong tư
tưởng quân sự của mỗi thời kỳ.
Ở thời kỳ Ngô, Định, Tiền Lê, độc lập, tự chủ, xây dựng tổ chức lực
lượng quân sự thống nhất gắn với đơn vị hành chính, phòng vệ, phòng ngự
kết hợp với phân công, tiến công là những tư tưởng quân sự hình thành
trong quá trình khôi phục và bước đầu xây dựng độc lập, tự chủ của đất
nước. Đồng thời những tư tưởng này đã hướng dẫn, tác động đến mọi hoạt
động của lực lượng vũ trang quốc phòng, lập nên những thành tựu bước
đầu có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, quyết định sự tồn vong của dân tộc.
Bước sang thời Lý, kế thừa và phát triển thành tựu của quá khứ, bên
cạnh những tư tưởng đã có được nâng cao, phát huy tác dụng vào thời kỳ
mới, ta thấy xuất hiện những tư tưởng mới. Khẳng định sức mạnh của đất
nước, phát triển ý thức độc lập, chủ quyền quốc gia, phòng ngự chiến lược,
phản công chiến lược là những tư tưởng được kế thừa và mở rộng của tư
tưởng độc lập, tự chủ, phòng ngự tích cực của thể kỷ X. Trong khi đó, xây
dựng lực lượng vũ trang "ngụ binh ư nông", chủ động chiến lược ,"tiên
phát chế nhân", kết thúc chiến tranh bằng ngoại giao chủ động bàn hòa là
những tư tưởng mới xuất hiện trong bối cảnh lịch sử cụ thể của thời Lý. Đó
