thương hơn hẳn các loại hỏa khí đương thời. Súng đúc bằng gang hay đồng,
gồm hai loại. Loại lớn gọi là thần cơ pháo gồm nhiều cỡ, phải kéo bằng xe,
bằng ngựa hay dùng sức nhiều người; đạn của nó đúc bằng chì, bằng gang
hoặc bằng đá có sức xuyên và công phá mạnh, có hiệu quả sát thương và uy
hiếp tinh thần quân địch. Loại nhỏ gọi là thần cơ sang trang bị chủ yếu cho
bộ binh, bắn bằng các đạn ghém, đạn lửa, gây cháy và sát thương cao. Với
thần cơ pháo và thần cơ sang, trong quân đội nhà Hồ đã bước đầu xuất hiện
những đơn vị pháo binh. Đó là bước tiến quan trọng về kỹ thuật quân sự và
tổ chức quân đội thời Hồ.
Trang bị của quân đội nhà Hồ đã có những bước phát triển mới mẻ,
những bước tiến rõ rệt so với các triều đại trước. Do phát kiến của Hồ
Nguyên Trừng, hàng loạt súng thần cơ được chế tạo và trang bị cho quân
đội cả trong bộ binh và thủy binh.
Thủy quân vốn giữ vai trò trọng yếu trong điều kiện chiến đấu trên
địa hình sông nước của ta. Triều Hồ mở xưởng đóng nhiều loại chiến
thuyền trang bị cho thủy quân, trong đó nổi tiếng và lợi hại nhất là cổ lâu
thuyền. Đặc biệt, trong những năm chuẩn bị cho kháng chiến, nhà Hồ đã lo
đóng tàu, thuyền để trang bị cho quân đội chống xâm lược và trong chiến
tranh, quân đội nhà Hồ cơ động chủ yếu bằng thuyền và đã sử dụng nhiều
thuyền các cỡ. Sử chép rằng, Hồ Hán Thương mở xưởng đóng "thuyền đinh
sắt", gọi là "tải lương cổ lâu thuyền". Mượn tiếng là "thuyền tải lương" để
che mắt bọn thám thính nhà Minh, thực tế đó là loại thuyền chiến cỡ lớn,
gồm hai tầng: phía trên bắc sàn tre làm đường đi lại để tiện chiến đấu, tầng
dưới có một hệ thống mái chèo, cứ hai người chèo một mái chèo.
Đó là kết quả của tư tưởng muốn xây dựng quân đội mạnh và chính
quy của triều Hồ. Cũng nhờ đó mà nhà Hồ có một đội quân đông và trang
bị tốt. Cũng chính vì thế mà sau này, khi tiến quân xâm lược Đại Việt, các
tướng lĩnh và quân sĩ nhà Minh không tránh khỏi nỗi khiếp sợ trước sức
mạnh hỏa lực pháo binh của quân đội nhà Hồ và khi cướp được pháo của
Đại Việt, chúng rất đỗi ngạc nhiên và khâm phục vì thần cơ pháo của ta có
uy thế hơn hẳn các hỏa pháo của quân Minh.
