nhận. Từ đó, ông đi đến kết luận: không thể cộng tác với người Pháp mà
chỉ có dùng bạo lực đánh đuổi người Pháp ra khỏi đất nước.
Ngày 25-12-1927, Việt Nam Quốc dân Đảng chính thức thành lập,
đánh dấu bước phát triển đến đỉnh cao của phong trào dân tộc tư sản. Theo
hai yếu nhân của Đảng là Phạm Tuấn Tài và Trần Huy Liệu thì tôn chỉ, mục
đích đầu tiên được thông qua tại Hội nghị thành lập Đảng là "trước làm dân
tộc cách mạng, sau làm thế giới cách mạng"
55
. Về mục đích, Đảng nêu rõ
phải đánh đổ thực dân Pháp và nền quân chủ chuyên chế, lập nước Việt
Nam dân quốc cộng hòa, nhân dân được hưởng các quyền tự do ngôn luận,
đi lại, hội họp, tự do tín ngưỡng.
Cuối năm 1928, vì thấy điều lệ đầu tiên quá sơ sài, theo đề nghị của
Nguyễn Khắc Nhu, Việt Nam Quốc dân Đảng soạn thảo điều lệ thứ hai, nêu
chủ nghĩa của Đảng là xã hội dân chủ. Mục đích của Đảng là tập hợp lực
lượng thực hiện các mục tiêu: "Đẩy mạnh cách mạng dân tộc, xây dựng
nền dân chủ trực tiếp, giúp đỡ các dân tộc bị áp bức"
56
. Việt Nam Quốc
dân Đảng chủ trương thực hiện đường lối bạo lực đánh đuổi ngoại xâm,
giành độc lập dân tộc và xây dựng chế độ cộng hoà; sau đó giúp đỡ các
nước thuộc địa đứng lên làm cách mạng giải phóng dân tộc. Tiếp đó, trong
Điều lệ sửa đổi công bố tháng 2-1929. Việt Nam Quốc dân Đảng lại thay
bằng ba nguyên tắc tư tưởng Cách mạng Pháp 1789: "Tự do - Bình đẳng -
Bác ái". Mục đích của Đảng là tiến hành "cách mạng dân tộc, cách mạng
chính trị và cách mạng xã hội"
57
. Cho đến "đêm trước" của cuộc bạo động
Yên Bái, Việt Nam Quốc dân Đảng vẫn muốn thay đổi lại cương lĩnh, tôn
chỉ của Đảng. Nhưng vì thời gian quá gấp, nên họ đã "bưng" toàn bộ chủ
nghĩa Tam dân của Tôn Trung Sơn làm tôn chỉ, mục đích của mình, song
những chính sách có tính cách mạng như "bình quân địa quyền" và chính
sách "liên Nga, liên Cộng, phù trợ công nông" lại bị loại bỏ.
Trong Bản tuyên án tử hình Toàn quyền Pasquier đầu năm 1930,
Việt Nam Quốc dân Đảng nói đến cuộc cách mạng vô sản Nga, cách mạng
dân tộc ở Trung Hoa và tuyên bố vì nhân dân Việt Nam bị bọn đế quốc, tư
