5. BỐN NGHIÊN CỨU VỀ LỢI THẾ CẠNH
TRANH QUỐC GIA
Những nhân tố quyết định của lợi thế quốc gia là một hệ thống tự củng
cố (self-reinforcing system). Chúng tạo ra một môi trường ở một quốc gia
trong đó đổi mới, cách tân diễn ra nhanh chóng và liên tục. Trong môi
trường như vậy, mối quan hệ nhân quả giữa những nhân tố đó trở nên mờ
nhạt. Tính năng động và quan hệ qua lại của lợi thế quốc gia có thể được
hiểu tốt hơn nếu chúng ta xem xét những ngành công nghiệp cụ thể trong
những quốc gia cụ thể. Sự vận hành của học thuyết “hình thoi” chỉ có thể
được hé lộ thông qua những nghiên cứu kỹ lưỡng về một ngành công
nghiệp qua thời gian và tìm hiểu quá trình ngành công nghiệp này nổi lên
tại một quốc gia, đạt cũng như duy trì được thành công trên trường quốc tế.
Chương này mô tả lịch sử phát triển của bốn ngành công nghiệp như thế
ở bốn quốc gia, là những ngành công nghiệp đã đạt được vai trò dẫn đầu
quốc tế. Chúng được chọn ra từ rất nhiều ngành công nghiệp mà chúng tôi
đã nghiên cứu nhằm minh họa quá trình tạo nên lợi thế quốc gia trong
nhiều cấu trúc ngành nghề khác nhau, tại các quốc gia có hoàn cảnh khác
biệt và vào những thời điểm khác nhau
. Máy in là câu chuyện thành
công của người Đức từ thế kỷ 19. Công nghiệp trang thiết bị kiểm tra bệnh
nhân mà người Mỹ dẫn đầu đã nổi lên từ những năm 1930 và 1940. Gạch
gốm là một ngành công nghiệp mà nước Ý đã đi tiên phong trên thế giới từ
những năm 1960. Cuối cùng là công nghệ robot, một ngành công nghiệp
khá mới mẻ và vẫn đang phát triển mạnh mẽ mà nước Nhật là quốc gia dẫn
đầu.
Mỗi ngành đều có đặc trưng riêng với nguồn gốc lợi thế cạnh tranh riêng
cũng như con đường phát triển riêng. Bốn ngành công nghiệp trên cũng
không phải là ngoại lệ. Tuy nhiên, quá trình vận động thì giống nhau đáng
