gieo xuống đất mới được cuốc xới, nhờ hơi ẩm mùa mưa, sẽ nẩy mầm và
lớn nhanh hơn và dễ dàng hơn.
Thỉnh thoảng trời đã đổ mưa rào, bắt buộc chúng tôi phải làm thật
nhanh những việc còn lại. Dần dần, chân trời đầy mây đen nặng trĩu. Biển
động, những con gió hung hãn thổi từ bờ biển vào. Suốt mười lăm tới hai
mươi ngày, chúng tôi được chứng kiến một cảnh tượng rất oai hùng, nhưng
cũng vô cùng khủng khiếp. Cảnh vật bị hoàn toàn đảo lộn. Những cây lớn
bị gió đánh cúi gập xuống giữa những tiếng hú kinh khủng, dữ dội; sấm
gào, chớp giật lẫn với gió và mưa. Nhưng rồi gió cũng dịu đi dần, mưa bắt
đầu rơi theo một điệu đều đều, dầm dề chán ngắt suốt trong khoảng thời
gian hai tuần lễ. Thời kỳ đầu phải giam chân trong nhà quả là buồn tẻ. Tuy
vậy chúng tôi coi đó là một hoàn cảnh bắt buộc phải chịu đựng nên cũng
yên tâm mà vui vẻ bắt tay vào việc xếp đặt trong động.
Trước hết, chúng tôi lo làm một số việc không tính trước, nhưng bây
giờ thì thấy vô cùng cần thiết. Đó là làm sao cho cái động thật thích hợp
với cuộc sống lâu dài của chúng tôi ở đây. Thoạt đầu phải san lại nền nhà
còn gồ ghề chỉ mới xới đất qua loa lúc ban đầu, lấp kỹ tất cả hốc hố để khỏi
sẩy chân ngã gãy cổ. Cái máng nước đã đặt thì lại không thích hợp với
công việc bếp núc. Thế là phải dời cái bể cạn ở ngoài bờ suối vào trong
bếp. Rồi lại còn phải đóng ghế dài và bàn. Nói chung, chúng tôi tìm cách
giải quyết đầy đủ tất cả những nhu cầu của cuộc sống trong hoàn cảnh này,
trong cái động này suốt cả thời gian dài đằng đẵng mùa đông mưa gió.
Nhưng vẫn còn một khó khăn mà chúng tôi chưa hề nghĩ tới được đầy đủ:
đó là vấn đề ánh sáng. Cái động chỉ có bốn cửa: cửa ra vào, cửa sổ bếp, cửa
sổ trên phòng làm việc, cửa sổ phòng ngủ. Những gian phòng của bọn trẻ
và phía trong thì suốt ngày chìm trong bóng tối khá dày. Thực ra giữa
những bức vách ngăn các phòng đều có trổ cửa hoặc để trống hoặc căng vải
thưa, nhưng ánh sáng từ ngoài vào quá yếu, không thể rọi tới mé trong cùng
được. Cần phải trổ thêm vài ba cửa sổ nữa nhưng chưa thể bắt tay vào việc
đó trước mùa nắng ráo. Trong khi chờ đợi, tôi đã bố trí tạm thời để có ánh
