Jung Chang và Jon Halliday
Mao: The Unknown Story
Chương 42
Mao quyết định chiếm Tây Tạng từ năm 1950, khi mới chiếm được TQ.
Thế nhưng vì Tây Tạng nằm trên núi cao, không thuận tiện cho xe cộ nên
Mao phải hoà hoãn trước. Ông thừa nhận vai trò của đức Đạt Lai Lạt Ma,
và hứa hẹn cho Tây Tạng được quyền tự trị, trong khi đó ông cho xây hai
con đường dẫn đến Tây Tạng.
Đầu năm 1956 khi hai con đường này hoàn tất, Mao tấn công Kham, một
vùng kế cận với Tây Tạng và gặp sự chống đối quyết liệt. Quân chống đối
lên tới 60 ngàn người, phần đông là người Tây Tạng. Mao biết rằng đây là
bài học cho Mao khi chiếm đóng Tây Tạng, nên ông ban lệnh ngừng chiến
tháng 9 năm đó.
Năm 1958 Mao ban lệnh gia tăng số thực phẩm thu mua, sự chống đối lan
rộng khắp nước Tây Tạng. Mao ra lệnh cho quân đội đàn áp. Mao viết:
"Bọn nổi loạn càng nổ lớn, càng cho ta một lý do chính đáng chiếm đóng
Tây Tạng"
Ngày 10-3-1959 phản ứng trước tin đồn Mao dự trù bắt cóc đức Đạt Lai
Lạt Ma, một cuộc biểu tình nổ lớn ở thủ đô Lhasa. Dân chúng bao vây kín
dinh thự đức Lạt ma, để bảo vệ ngài. Ngày 17, sau nhiều thuyết phục đức
Lạt ma đồng ý bí mật rời bỏ Lhasa và sang tỵ nạn ở Ấn độ sau 15 ngày đi
bộ, phần lớn đi ban đêm dưới thời tiết khắc nghiệt để tránh tai mắt lính TQ.
Không hay biết là đức Lạt ma đã trốn thoát, đám đông vẫn bao kín dinh thự
ngài khi quân đội TQ khai hoả. Ước lượng có tới 87 ngàn người Tây Tạng
bị giết chết, bắt bớ và lưu đày đến các trại lao động cưỡng bức. Ngày hôm
sau TQ công bố một văn thư ký tên Chu Ân Lai là cuộc nổi loạn ở Tây
Tạng đã bị dẹp yên, và chính phủ Tây Tạng sẽ do Ban Thiền Lạt Ma lãnh
đạo, nhưng thực ra TQ đã chính thức chiếm đóng Tây Tạng cho tới ngày
