cho tôi sự chú ý. Đó là tấm hình được chụp trong khuôn viên một công ty ở
đất nước Nhật Bản. Tấm hình chụp hai người trẻ tuổi mặc áo sơ mi, quần
dài và đội nón rơm lớn đang ngồi xổm trên đất. Mang găng tay và cầm
liềm. Họ đang nhổ cỏ ở bãi đất hoang.
Tấm hình được chú thích như sau:
“Hai thanh niên làm việc tại nhà máy chế tạo nhựa vinylon đang nạo
vét mương rãnh, xử lý những vật dơ bẩn từ nhà vệ sinh nữ… Trông ánh
nhìn của họ ngời sáng dù phải làm việc và chịu đựng nhục nhã. Một hiện
thực đáng kinh ngạc nơi nhà máy K ở Okayama, lấy tư thế tiến bộ hướng
đến vùng Chugoku đầu tiên”.
Một trong hai người đang “chịu đựng nhục nhã” trong cái “hiện thực
đáng kinh ngạc” đó đang nhìn chăm chú với tư thế chuẩn bị chạy đi chính
là tôi lúc bấy giờ.
Tôi là người cất tiếng nói khác với công ty – vốn chủ trương tăng
cường lao động, hợp nhất với nghiệp đoàn lao động – nên bị xem là nhân
vật nguy hiểm trong công ty. Tôi bị mọi người chú ý và nhiều lần bị giám
thị dùng quyền hành bắt tôi lao động những việc “nhục nhã”. Một xí nghiệp
lớn như vậy mà cướp đi tôn nghiêm của con người, ép tôi phải chủ động
thôi việc. Tôi đã kháng cự điều đó cho đến lúc này là mười năm. Việc tôi
chịu đựng sự căm ghét, tiếp tục làm mà không bỏ việc công ty đối với tôi
mà nói là một trận chiến giành lấy lại sự tôn nghiêm con người.
Từ năm 1960 đến 1970, Chiến tranh ở Việt Nam giữa hai bên – một
bên là miền Bắc Việt Nam muốn nhắm đến một quốc gia thống nhất với
quyền tự quyết dân tộc và một bên là Mỹ muốn ngăn cản điều này – vẫn
tiếp diễn. Thêm vào đó còn khía cạnh chiến tranh đại lý (chiến tranh ủy
quyền) của cuộc Chiến tranh Lạnh giữa hai khối Đông – Tây tồn tại từ sau
cuộc Đại chiến thế giới thứ hai, khiến giao tranh kéo dài và tàn khốc. Cũng
vào thời kỳ này, tôi sống trong những ngày tranh đấu với cuộc chiến của
