*
Chú thích
(1) Ngô Đạo Tử (chữ Hán:
吴道子; 685-758) là họa sĩ lớn của Trung
Quốc thời nhà Đường, người Dương Cù thuộc huyện Vũ, HàNam, Trung
Quốc. Ông là nhà sư vẽ rất nhiều tranh tường trong các ngôi chùa ở kinh đô
Tràng An, đã Trung Quốc hoá các hình tượng nghệ thuật rút ra từ đề tài
Phật giáo từ Ấn Độ truyền sang theo con đường tơ lụa, nhưng đều bị tiêu
huỷ cùng với các ngôi chùa trong làn sóng bài trừ đạo Phật dưới triều
Đường Võ Tông. Hiện còn lưu truyền bức “Thích Ca tam thân” cất giữ tại
chùa Tofukuji, ở Kyoto, Nhật Bản. Nhưng bức tiêu biểu nhất là “Tống Tử
Thiên vương đồ quyển” vẽ những dân chài ra trước Diêm vương. Tranh vẽ
bằng mực trên giấy thành cuộn (338 cm x 35 cm). Toàn bộ nhân vật trong
tranh đều vẽ bằng nét, tự nó hoàn chỉnh lên xuống, nặng nhẹ khắc hoạ tính
cách, tạo chất cảm và tạo không gian. Kĩ thuật vẽ nét của Ngô Đạo Tử từng
được gọi là “lan diệp miêu” (vẽ nét như lá lan) tự nó thành tranh không cần
màu sắc. Ngô Đạo Tử là người khai sáng loại tranh sơn thuỷ thuần tuý
Trung Quốc. Trương Ngạn Viễn , nhà bình luận mĩ thuật cho rằng: tranh
sơn thuỷ bắt đầu ở họ Ngô, họ Lý (Lý Tư Huấn và con là Lý Chiêu Đạo).
Nhân dân Trung Quốc rất sùng bái Ngô Đạo Tử, coi ông như thần tiên.
Người ta gọi ông là họa thánh (thánh vẽ) và có rất nhiều giai thoại thần kỳ
về việc vẽ tranh của ông.
(2) Tống Huy Tông (1082, 1135) là vị Hoàng đế thứ tám và là một
trong những vị hoàng đế nổi tiếng nhất của nhà Tống (960-1279) tại Trung
Quốc, với cuộc đời trải qua những điều xa hoa, tinh tế và nghệ thuật nhưng
kết thúc trong bi kịch. Huy Tông nổi tiếng vì sự sùng tín Đạo giáo của
mình. Ông tự xưng là “Giáo chủ Đạo Quân Hoàng đế” hay “Đạo Quân Thái
thượng Hoàng đế“. Ông cũng là nhà thơ, họa sĩ, nhà thư pháp và nhạc công
có tài. Ông bảo trợ cho nhiều nghệ sĩ tại Triều đình, và trong danh lục bộ
sưu tập hoàng gia của ông có tới trên 6.000 bức họa đã được biết đến. Các
