một xu nào cho việc o bế chính khách. Với tư cách trưởng phái đoàn Pháp,
tôi đã được gặp khách hàng đúng một lần cho đến lúc ký hợp đồng. Luật
Singapore cấm ngặt nhân viên chính phủ nhận bất cứ quà gì của công ty dịch
vụ, kể cả một ngọn thuốc lá, và không bao giờ chúng tôi được phép mời
công chức từ bất cứ bộ ngành nào đi ăn hay đi uống. Tất nhiên là không bao
giờ có chuyện nhậu nhẹt với nhau. Hình phạt khi phạm luật rất nặng. Ông
Tổng Giám đốc cũ của công ty điện lực Singapore đã bị phạt ở tù 10 năm
khi nhận một món quà nhỏ từ một công ty Đức nổi tiếng. Và chính công ty
Đức này cũng bị cấm hoạt động tại Singapore trong một thời gian dài cho dù
họ đã vận động xin lỗi để trở lại thị trường.
Vốn tôi có tính rất lạc quan, lòng tôi luôn luôn mong mỏi thế hệ con cháu
có được một thế giới thật lành mạnh. Tuy nhiên tôi cũng khó lòng tưởng
tượng nổi làm sao sự cải thiện có thể đi nhanh được. Có rất nhiều chính phủ
trên thế giới ngày nay, không những đã không lành mạnh hóa thị trường, lại
còn cố tình tạo ra một tình thế vô cùng hỗn độn để dễ bề thao túng kinh tế và
những dự án. Có nơi họ còn không ngần ngại chế ra những dự án khổng lồ
chủ yếu là để tạo nên một cái nền rộng rãi cho việc tham nhũng. Các cụ
ngày xưa thật thâm thúy nên mới có câu: “Nước đục thả câu”.
Tôi từng phải từ chối những điều kiện do một nhân vật cao cấp đề xướng
trực tiếp trong hội nghị, lòng nao nao, nửa buồn bã, nửa cứng rắn. Cũng có
lúc tôi thấy buồn rười rượi vì chính người phụ tá của mình phản bội, đem tài
liệu của công ty đi bán. Cử chỉ bất nghĩa đó làm cho chính mình cảm nhận
rằng mình không còn lành mạnh và liêm khiết nữa do hành động của người
thân cận.
Rồi cũng có những lúc vô cùng tế nhị khi một nguyên thủ ở một xứ Trung
Á dám chìa tay xin trực tiếp chút nọ chút kia. Lúc đó cảm giác về cuộc đời
sao xấu tệ, như ngồi dưới đám mây đen phủ với sấm sét dọc trời. Có điều
này nếu bạn chưa biết thì nên biết: Trên cuộc đời này nhiều người xin tiền
lắm. Từ những gương mặt bần tiện đến những gương mặt trắng trẻo hơn,
sang trọng hơn. Xin thì vẫn xin, như là một sự việc không thể tránh được.
