mò xem xét đến. Ta khảo cổ luận kim, suốt đời cặm cụi tìm nghĩa lý từng chữ một của cổ nhân,cãi nhau
vanh vách… Thật không có một việc gì thoát khỏi sự tò mò của ta.
Thế nhưng, cái điều quan trọng nhất của đời ta, cái sống của ta đây, không được mấy ai để ý đến.
Ôi! Kẻ nói câu: “người là con vật chí ngu”, không phải là không có lý do vậy.
Trang tử nói : “Hạng ta gọi là thông tai, không phải là thông tai nghe rõ cái ngoài đâu, mà là
thông tai nghe rõ nơi mình. Hạng ta gọi là sang mắt không phải sang mắt thấy cái ngoài mình đâu,
mà là sang mắt thấy cái nơi mình. Kẻ chẳng thấy mình mà thấy cái ngoài mình, chẳng được cái
trong mình mà được cái ngoài mình, ấy là kẻ được cái được của người mà chẳng được cái được
của mình, thích cái thích của người, mà chẳng thích cái thích của mình… ấy đều là hạng ngu si mê
muội cả…”
*****
SỐNG!
Ai là người không sống? Vậy chớ còn thấy, còn nghe, còn ăn còn uống, còn ham muốn, còn cảm
giác… là chết hay sao mà lại bảo… đi tìm cái sống?
Hỏi thế là vì ta chưa để ý phân biệt sự “có – đây” và “có sống” là hai lẽ khác xa nhau.
“Có đây”, là chỉ có tai, có mắt, có mũi cùng óc suy nghĩ, long cảm giác như ai, nhưng có tai mà
không biết nghe, chỉ nghe theo cái nghe của người khác, nghe theo thành kiến; có mắt mà không biết
xem, chỉ xem theo cái xem của kẻ khác; có mũi mà không biết thở, chỉ thở theo cái thở của kẻ khác; có
óc mà không biết suy, chỉ suy theo cái suy của kẻ khác; có tâm mà không biết cảm; chỉ cảm theo cái
cảm của kẻ khác… Thế thì, “có đây” không phải là luôn luôn “có sống”.
Phần đông thiên hạ ngày nay, chỉ biết mình “có đây” là đủ, không quan tâm đến coi mình “có sống”
hay “chưa có sống”.
Sống, có hai nghĩa : Sống cái sống của mình và sống theo cái ống của kẻ khác.
Sống theo mình là “có sống”
Sống theo kẻ khác, chưa phải sống.
*****
